ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ
Αναφέρεται με το όνομα αυτό, που σημαίνει κυριολεκτικά την πόλη τη χωμένη στην άμμο, από τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Και πράγματι, η Αμμόχωστος υπήρξε παγκόσμια γνωστό τουριστικό θέρετρο, μεταξύ του 1960 και 1974, λόγω της αμμώδους παραλίας της. Η Αμμόχωστος (Φαμαγκούστα η φράγκικη ονομασία της) είναι και η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας της Κύπρου με περίπου 40.000 κατοίκους.
ΑΡΧΑΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ
Η αρχαία Αμμόχωστος έφερε το όνομα Σαλαμίνα, ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε Αρσινόη και Κωνστάντια
ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ
Το λιμάνι της πόλης είναι από τα καλύτερα φυσικά λιμάνια που διαθέτει η Κύπρος και το μοναδικό που είναι κλειστό. Έως το 1974 αποτελούσε το βασικό λιμάνι εξαγωγής γεωργικών προϊόντων.
Τα Βαρώσια ή Βαρώσι, είναι πόλη φάντασμα στο νότιο τμήμα της κυπριακής πόλης της Αμμοχώστου. Πριν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, ήταν η σύγχρονη τουριστική περιοχή της Αμμοχώστου. Οι κάτοικοί της έφυγαν κατά την εισβολή, η πόλη τέθηκε υπό τουρκικό έλεγχο και παρέμεινε εγκαταλελειμμένη υπό την κατοχή των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων από τότε. Η είσοδος απαγορεύεται για το κοινό.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Αμμόχωστος είναι μια από τις πιο παλιές πόλεις της Κύπρου. Η πόλη πρωτοχτίστηκε κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα από τους Πτολεμαίους, και είχε ονομαστεί Αρσινόη, προς τιμή της βασίλισσας Αρσινόης Β’ Φιλαδέλφου, της διάσημης αυτής Ελληνίδας βασίλισσας της Αιγύπτου των Ελληνιστικών χρόνων. Στην ουσία όμως, η Αμμόχωστος υπήρξε η διάδοχος της πιο φημισμένης και πιο σημαντικής αρχαίας πόλης της Κύπρου, της Σαλαμίνας. Κατά την ελληνική μυθολογία, η Σαλαμίνα είχε ιδρυθεί μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου από τον Τεύκρο, το γιο του Τελαμώνα και αδελφό του Αίαντα, από το ελληνικό νησί της Σαλαμίνας.
Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή πολύ αργότερα, στην εποχή του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Για να τιμήσει την πόλη, από την οποία καταγόταν η γυναίκα του Θεοδώρα, ο Ιουστινιανός την πλούτισε με πολλά κτίρια, ενώ οι κάτοικοι, για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους, την ονόμασαν Νέα Ιουστινιανία. Το 647 μ.Χ., όταν καταστράφηκαν οι γειτονικές πόλεις από τις επιδρομές των Σαρακηνών, οι κάτοικοι των πόλεων αυτών μετοίκησαν στην Αμμόχωστο, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της πόλης να αυξηθεί σημαντικά και να γνωρίσει η ίδια η πόλη νέα άνθηση.
Άραβες
Αργότερα, όταν τους Αγίους Τόπους τους κατέλαβαν οι Άραβες, ο χριστιανικός πληθυσμός κατέφυγε στην Αμμόχωστο, με αποτέλεσμα να μετατραπεί η πόλη σε σημαντικό χριστιανικό κέντρο, αλλά και σε ένα από τα πιο σημαντικά εμπορικά κέντρα στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι δεν άργησε να γίνει το κέντρο της προσοχής πολλών χριστιανικών λαών της δύσης.
Φραγκοκρατία
Μεγάλη ανάπτυξη και πρωτοφανή ακμή είχε γνωρίσει η Αμμόχωστος κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και ιδίως κατά τον 13ο και 14ο αιώνα. Περιτοιχισμένη με ισχυρά τείχη, υπήρξε το σπουδαιότερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου και η ίδια μια από τις πιο πλούσιες πόλεις. Παροικίες πολλών εμπόρων, Βενετών, Γενουατών, Πιζάνων, Ναπολιτάνων, Καταλανών, Μασσαλών, Σύρων και άλλων, κατοικούσαν στην πόλη που είχε εξελιχθεί σε ιδιαίτερα σπουδαίο σταθμό διαμετακομιστικού εμπορίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Οι ποικίλες εμπορικές δραστηριότητες είχαν ως αποτέλεσμα να συρρέει στην Αμμόχωστο άφθονος πλούτος. Λαμπρά ανάκτορα και άλλα οικοδομήματα κοσμούσαν την πόλη, ανάμεσα στα οποία ξεχώριζε ο σωζόμενος και σήμερα γοτθικός καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου. Στο ναό αυτό οι Φράγκοι βασιλιάδες της Κύπρου στέφονταν και ως βασιλιάδες Ιεροσολύμων.
Πρώτος κατέλαβε την πόλη ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, ενώ αμέσως μετά από αυτόν ο Γάλλος Λουζινιάν, που στην Αμμόχωστο στέφτηκε και βασιλιάς της Κύπρου και της Ιερουσαλήμ.
Ωστόσο η Αμμόχωστος καταλήφθηκε από τους Γενουάτες το 1373, που διέθεταν ισχυρό στόλο, και κρατήθηκε από αυτούς για ένα σχεδόν αιώνα, μετά την κατάληψή της, το 1489, από τους Ενετούς η πόλη οχυρώνεται και μετατρέπεται σε διοικητικό κέντρο και γενικό στρατηγείο για την Ανατολική Μεσόγειο. Στον γνωστό πύργο της πόλης η παράδοση τοποθετεί την εξέλιξη και το τέλος της τραγωδίας του Σαίξπηρ «Οθέλλος», αν και ο ίδιος ο μεγάλος συγγραφέας δεν αναφέρει την Αμμόχωστο αλλά ομιλεί απλώς για «ένα λιμάνι στην Κύπρο» Όμως, ο Οθέλος, ο ήρωας της ομώνυμης τραγωδίας του Σαίξπηρ, θεωρείται ότι είχε πηγή έμπνευσης τον Κριστόφορο Μόρο, Βενετό αξιωματούχο που είχε διατελέσει διοικητής της Αμμοχώστου και της Κύπρου κατά το 1505 — 1507.
Οθωμανική Αυτοκρατορία και Αγγλοκρατία
Η Αμμόχωστος αντιστάθηκε με ηρωισμό κατά τη διάρκεια της εισβολής των Οθωμανών Τούρκων, που κατέλαβαν την Κύπρο το 1570, αντέχοντας μια ιδιαίτερα σκληρή πολιορκία που κράτησε έντεκα μήνες, μέχρι τον Αύγουστο του 1571. Παρά το ότι οι επιθέσεις των Τούρκων ήταν λυσσώδεις, η πόλη τις είχε αποκρούσει όλες. Αναφέρεται ότι μπροστά στα τείχη της Αμμοχώστου οι Τούρκοι είχαν 80.000 νεκρούς. Ωστόσο, ύστερα από έντεκα μήνες, και όταν οι υπερασπιστές της σχεδόν πέθαιναν από την πείνα και είχαν εξαντλήσει πλήρως τα πολεμοφόδια τους, πολεμώντας πλέον μόνο με πέτρες και ξύλα, η πόλη συνθηκολόγησε και αποφάσισε να παραδοθεί. Οι Τούρκοι δεν τήρησαν τελικά τη συμφωνία διέπραξαν άγρια σφαγή των κατοίκων και υπερασπιστών της πόλης και πλήρη λεηλασία της. Η ωμότητα των Οθωμανών ήταν τέτοια ώστε έγδαραν ζωντανό τον Βενετό κυβερνήτη Μάρκο Αντώνιο Μπραγκαντίν (Μπραγκαντίνο) και θεωρήθηκε πράγματι τυχερός όποιος εκτελέστηκε γρήγορα όπως ο Αστόρε κ.ά. Δεν θα ήταν υπερβολή να λεχθεί πως λόγω των Οθωμανικών αγριοτήτων στην Κύπρο, η Χριστιανική Δύση επί Πάπα Ρώμης Πίου Ε΄οργάνωσε την “Ιερά Συμμαχία” (Sacra Lingua Antiturca) που με αποκορύφωμα την Ναυμαχία της Ναυπάκτου και την καταστροφή του Τουρκικού Στόλου (1571) σταμάτησε ουσιαστικά η Οθωμανική κυριαρχία στη Μεσόγειο.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Αμμόχωστος βρισκόταν σε κατάσταση παρακμής, όπως άλλωστε και ολόκληρη η Κύπρος. Άρχισε και πάλι να αναπτύσσεται μετά την κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους (1878). Μεταξύ άλλων, οι Άγγλοι βελτίωσαν και επέκτειναν το λιμάνι της πόλης και την ένωσαν σιδηροδρομικώς με την πρωτεύουσα Λευκωσία, ενώ εδώ είχε τα κεντρικά γραφεία του ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος.
Ανεξαρτησία
Ιδιαίτερα αναπτύχθηκε η Αμμόχωστος μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος (1960), οπότε, η πόλη γίνεται μεγάλο εμπορικό κέντρο αλλά γίνεται διεθνώς γνωστή και ως σημαντικό τουριστικό θέρετρο. Ανάμεσα στους εκτεταμένους πορτοκαλεώνες που περιέβαλλαν την πόλη, και δίπλα στην αμμώδη παραλία της, είχαν ανεγερθεί σύγχρονα ξενοδοχεία και η Αμμόχωστος είχε πάρει μια έντονα κοσμοπολίτικη όψη.
Έως το 1974, στην Παλαιά Αμμόχωστο κατοικούσαν οι Τουρκοκύπριοι ενώ στα Βαρώσια οι Ελληνοκύπριοι. Μετά το 1974, οι Τουρκοκύπριοι συνέχισαν να κατοικούν στην Παλαιά Αμμόχωστο και στις γύρω περιοχές, ενώ τα Βαρώσια είναι περίκλειστα από τον τουρκικό στρατό. Κατά τη δεκαετία του ’70 η Αμμόχωστος ήταν κορυφαίος τουριστικός προορισμός στην Κύπρο. Για να φιλοξενηθεί ο αυξανόμενος αριθμός τουριστών χτίστηκαν πολλά ψηλά καινούρια κτίρια και ξενοδοχεία. Κατά την ακμή τους, τα Βαρώσια δεν ήταν απλώς αγαπημένος τουριστικός προορισμός στην Κύπρο, αλλά μεταξύ 1970 και 1974, ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο.
Απο το 1974 μέχρι σήμερα
Πριν από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η πόλη των Βαρωσίων είχε πληθυσμό 39.000 κατοίκων. Μετά την εισβολή στις 20 Ιουλίου 1974, ο ελληνοκυπριακός στρατός απέσυρε τις δυνάμεις του πίσω στη Λάρνακα. Ο τουρκικός στρατός προχώρησε μέχρι την Πράσινη Γραμμή, η οποία είναι και τα σημερινά σύνορα μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Ώρες πριν ελληνοκυπριακός και τουρκικός στρατός βρεθούν σε μάχη στους δρόμους της Αμμοχώστου, ολόκληρος ο πληθυσμός διέφυγε, φοβούμενος νέους βομβαρδισμούς. Πολλοί πρόσφυγες διέφυγαν νότια στο Παραλίμνι, στη Δερύνεια και στη Λάρνακα. Από τότε, το Παραλίμνι έγινε η νέα πρωτεύουσα της Επαρχίας της Αμμοχώστου.
Όταν ο τουρκικός στρατός πήρε τον έλεγχο της περιοχής κατά τη διάρκεια της εισβολής, τον περίφραξε και απαγόρευσε την είσοδο σε πάντες εκτός του προσωπικού του τουρκικού στρατού και των Ηνωμένων Εθνών. Οι άνθρωποι που ζούσαν στα Βαρώσια, ήλπιζαν πως θα επέστρεφαν στα σπίτια τους, μόλις η κατάσταση ηρεμούσε. Δυστυχώς όμως το θέρετρο είχε περιφραχτεί από τον τουρκικό στρατό.
Το ψήφισμα 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών του 1984 παραχώρησε την διαχείριση των Βαρωσίων στα Ηνωμένα Έθνη με σκοπό να γίνει επανεγκατάσταση των κατοίκων των Βαρωσίων και μόνο, που είχαν εκδιωχθεί. Το τουρκικό κράτος δεν συμμορφώθηκε, αλλά κράτησε τα Βαρώσια ως «διαπραγματευτικό χαρτί», με την ελπίδα να πείσει τους κατοίκους της Κύπρου να αποδεχτούν μια επίλυση του Κυπριακού προβλήματος με τους δικούς τους όρους.
Ένα τέτοιο σχέδιο επίλυσης ήταν το Σχέδιο Ανάν, το οποίο η πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων απέρριψε χαρακτηρίζοντάς το άδικο. Ήθελε την επιστροφή των Βαρωσίων στους αρχικούς κατοίκους, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Ο λόγος της απόρριψης του σχεδίου μέσω δημοψηφίσματος από τους Ελληνοκύπριους στηρίχθηκε στην άποψη πως το συνολικό σχέδιο ήταν απαράδεκτο. Το Ψήφισμα 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών το 1984 αναφέρει ότι «θεωρεί τις προσπάθειες για εγκατάσταση οποιουδήποτε τμήματος των Βαρωσίων από ανθρώπους άλλους, εκτός από τους κατοίκους του, απαράδεκτη και καλεί σε μεταφορά αυτής της περιοχής υπό τη διαχείριση των Ηνωμένων Εθνών». Από το 1974, απαγορεύεται η είσοδος στην περιοχή από τους Τούρκους, με εξαίρεση του προσωπικού των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων και τους μαθητές των κοιτώνων των κοριτσιών εκεί.
Δικαίωση Ελληνοκυπρίων κατοίκων από το ΕΔΑΔ
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιδίκασε το ποσό των €100.000 με €8.000.000 σε οχτώ Ελληνοκύπριους λόγω στέρησης των σπιτιών και των περιουσιών τους ως αποτέλεσμα της εισβολής του 1974. Η υπόθεση κατατέθηκε από κοινού από τον επιχειρηματία Κωνσταντίνο Λόρδο και άλλους, ενώ η κύρια απόφαση στην υπόθεση Λόρδου χρονολογείται το Νοέμβριο 2010. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι στην περίπτωση των οκτώ από τους αιτούμενους, οι Τούρκοι είχαν παραβιάσει το Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για το δικαίωμα στην ειρηνική απόλαυση των αντικειμένων κάποιου και στην υπόθεση των επτά από τους αιτούμενους, η Τουρκία είχε παραβιάσει το Άρθρο 8 για το δικαίωμα σεβασμού για προσωπική και οικογενειακή ζωή.
Εφόσον κανείς δεν κατοικεί στην περιοχή και δεν έχουν γίνει επισκευές, όλα τα κτίρια καταρρέουν. Η φύση αναμορφώνει την περιοχή, καθώς τα μέταλλα σκουριάζουν, τα παράθυρα σπάζουν και τα φυτά προχωρούν τις ρίζες τους σε τοίχους και πεζοδρόμια. Θαλάσσιες χελώνες έχουν θεαθεί να κάνουν φωλιές στις εγκαταλελειμμένες παραλίες.
Παράνομο πιλοτικό άνοιγμα από Ερντογάν-Τατάρ. Άμεση, ρητή και κατηγορηματική η καταδίκη από το Σ.Α. του ΟΗΕ
Τον Οκτώβριο του 2020 και κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και ο λεγόμενος «πρωθυπουργός», Ερσίν Τατάρ των κατεχομένων από την τουρκική εισβολή ανακοίνωσαν ότι ανοίγει τμήμα του παραλιακού μετώπου στο Βαρώσι. Συγκεκριμένα, στις 8 Οκτωβρίου άνοιξαν σημεία από την Λέσχη αξιωματικών τουρκικού και τουρκοκυπριακού στρατού έως το ξενοδοχείο Golden Sands. Τον Νοέμβριο του 2020, ο Ερντογάν και ο πρέσβης της Τουρκίας στα κατεχόμενα, επισκέφθηκαν τα Βαρώσια. Επιπλέον, η κύρια λεωφόρος Κέννεντυ μετονομάστηκε σε Σεμίχ Σαντζιάρ, που υπήρξε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Τουρκίας από το 1973 έως το 1978, μια περίοδος συμπεριλαμβανομένης της τουρκικής εισβολής.
Στις 27 Νοεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε από την Τουρκία να αντιστρέψει την απόφασή της και να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με στόχο την επίλυση του Κυπριακού, βάσει μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας και κάλεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να επιβάλει κυρώσεις κατά της Τουρκίας, εάν τα πράγματα δεν αλλάζουν. Η Τουρκία και το ψευδοκράτος απέρριψαν το ψήφισμα, προσθέτοντας ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να προστατεύει τόσο τα δικά της δικαιώματα όσο και εκείνα των Τουρκοκυπρίων.
Στις 20 Ιουλίου 2021, ανήμερα της συμπλήρωσης 47 χρόνων από την τουρκική εισβολή, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης και ο πρόεδρος της Τουρκίας ανακοίνωσαν την άρση στρατιωτικού καθεστώτος στα Βαρώσια και το πιλοτικό άνοιγμα του 3,5% της περίκλειστης περιοχής. Κάλεσε, μάλιστα, τους Ελληνοκυπρίους νόμιμους κατοίκους και ιδιοκτήτες να προσφύγουν στην Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας του ψευδοκράτους. «Αλλοιώνει ή είναι προσπάθεια αλλοίωσης του στάτους κβο της Αμμοχώστου, όπως καθορίζεται από τα ψηφίσματα 550 και το 789 και ανάλογες θα είναι οι αντιδράσεις μας», ήταν η αντίδραση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη. Δύο ημέρες μετά και με ομόφωνη απόφασή του, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών καταδίκασε ρητά και κατηγορηματικά τις τουρκικές εξαγγελίες, επιβεβαιώνοντας εκ νέου τις αποφάσεις 550 και 789 σχετικά με το καθεστώς των Βαρωσίων. Επίσης, επανέλαβε εκ νέου ότι η επίλυση του Κυπριακού θα πρέπει να γίνει στη βάση μιας δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας, όπως ορίζουν οι σχετικές αποφάσεις του, καταρρίπτοντας έτσι, για μια ακόμα φορά, οποιαδήποτε πρόταση λύσης που προωθεί η τουρκική πλευρά και βρίσκεται εκτός του πλαισίου αυτού.
Βλέπε επίσης:
Αμμόχωστος: Η νεότερη ιστορία μιας “αιχμάλωτης” πόλης
Βρείτε μας και στη σελίδα μας στο Facebook: