Βελβεντό Κοζάνης: Ιστορικά στοιχεία

Μερι­κά χιλιό­με­τρα νοτιο­δυ­τι­κά από τον Βελ­βε­ντό και συγκε­κρι­μέ­να στο ύψω­μα Παλιο­χώ­ρα, καθώς και στην κοντι­νή τοπο­θε­σία Γρά­τσια­νη, έχουν εντο­πι­στεί λεί­ψα­να αρχαί­ου οικι­σμού. Από εδώ προ­έρ­χο­νται διά­φο­ρες αρχαιό­τη­τες, ανά­με­σα στις οποί­ες και μια πολύ ενδια­φέ­ρου­σα επι­γρα­φή των αυτο­κρα­το­ρι­κών χρό­νων. Στην επι­γρα­φή μαρ­τυ­ρού­νται διά­φο­ροι θεσμοί της ρωμαϊ­κής επαρ­χί­ας Μακε­δο­νί­ας, όπως του μακε­δο­νιάρ­χη, του αρχιε­ρέα, του ιερο­φά­ντη και του πρε­σβυ­τε­ράρ­χη των Ολυ­μπί­ων.

Σύμ­φω­να με την παρά­δο­ση, οι πρώ­τοι κάτοι­κοι του Βελ­βε­ντού ήταν Λατί­νοι έποι­κοι ή στρα­τιώ­τες που κατά­γο­νταν από την πόλη Μπε­νε­βέ­ντο της Καμπα­νί­ας. Κατά τον Μεσαί­ω­να η πόλη ανα­φέ­ρε­ται απο­σπα­σμα­τι­κά, ενώ κατά τον 14ο αιώ­να δεν απο­τε­λού­σε σημα­ντι­κό οικι­σμό^]. Τον 15ο και 16ο αιώ­να γνώ­ρι­σε ανά­πτυ­ξη, όμως, κατά τις αρχές του 18ου αιώ­να, ο πλη­θυ­σμός του κατα­πιε­ζό­ταν από τις αυθαι­ρε­σί­ες του βοε­βό­δα Μου­στα­φά των Σερ­βί­ων, με απο­τέ­λε­σμα να προ­κλη­θεί η επέμ­βα­ση του σουλ­τά­νου.

Το διά­στη­μα μετα­ξύ των ετών 1763 και 1773 επι­σκέ­φτη­κε το Βελ­βε­ντό ο Κοσμάς ο Αιτω­λός, ενώ το 1774 μετά από αίτη­μα των ντό­πιων προ­κρί­των και του επι­σκό­που Κοζά­νης προς το Οικου­με­νι­κό Πατριαρ­χείο, δημιουρ­γή­θη­κε η πρώ­τη σχο­λή στον οικι­σμό, με πρώ­το δάσκα­λο τον πρώ­ην διευ­θυ­ντή της Ελλη­νι­κής Σχο­λής Θεσ­σα­λο­νί­κης, Ιωνά Σπερ­μιώ­τη. Γύρω στα 1815, σύμ­φω­να με τον Που­κε­βίλ, το Βελ­βε­ντό διέ­θε­τε 428 σπί­τια αλλά και μια μεγά­λη βιβλιο­θή­κη, όμως τον επό­με­νο χρό­νο η πόλη χτυ­πή­θη­κε από επι­δη­μία, ενώ η σχο­λή του Βελ­βε­ντού θα παρα­μεί­νει κλει­στή από το 1819 μέχρι το 1828^[12]. Κατά τη διάρ­κεια της επα­νά­στα­σης του 1821, η πόλη και κυρί­ως οι γει­το­νι­κές της περιο­χές λεη­λα­τή­θη­καν από τα οθω­μα­νι­κά στρα­τεύ­μα­τα του Λου­μπούτ^[13].

Το 1854 το Βελ­βε­ντό χτυ­πή­θη­κε εκ νέου από επι­δη­μία^[14]. Αργό­τε­ρα, αρκε­τοί κάτοι­κοι του οικι­σμού συμ­με­τεί­χαν ενερ­γά στον Μακε­δο­νι­κό Αγώ­να, είτε ως μέλη τοπι­κών επι­τρο­πών είτε ως αντάρ­τες στα ένο­πλα ελλη­νι­κά τμή­μα­τα, ενώ σημα­ντι­κή ήταν και η οικο­νο­μι­κή ενί­σχυ­ση που δόθη­κε από τους Βελ­βε­ντι­νούς της Αθή­νας.

Το Βελ­βε­ντό απε­λευ­θε­ρώ­θη­κε στις 11 Οκτω­βρί­ου του 1912, όταν απο­σπά­σμα­τα της Α’ Μεραρ­χί­ας εισήλ­θαν στην πόλη. Λίγες μέρες νωρί­τε­ρα, μεγά­λο κομ­μά­τι του οθω­μα­νι­κού πλη­θυ­σμού του Βελ­βε­ντού (πλην δέκα οικο­γε­νειών, που πρό­λα­βαν να κατα­φύ­γουν στους Έλλη­νες συγ­χω­ρια­νούς τους) σφα­γιά­στη­κε εντός του τζα­μιού της πόλης από άτα­κτους των γει­το­νι­κών περιο­χών. Το 1924, στο πλαί­σιο της ανταλ­λα­γής πλη­θυ­σμών μετα­ξύ Ελλά­δας και Τουρ­κί­ας, υπο­χρε­ώ­θη­καν να φύγουν από το Βελ­βε­ντό περί­που δέκα μου­σουλ­μα­νι­κές οικο­γέ­νειες και στη θέση τους εγκα­τα­στά­θη­καν έξι προ­σφυ­γι­κές. Το 1929 πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε ο ηλε­κτρο­φω­τι­σμός της κωμό­πο­λης.

Κατά τον πόλε­μο του 1940–1941, σκο­τώ­θη­καν πέντε κάτοι­κοι του Βελ­βε­ντού, όντες οπλί­τες των ελλη­νι­κών ενό­πλων δυνά­με­ων, ενώ, κατά τη διάρ­κεια της Κατο­χής και του Εμφυ­λί­ου Πολέ­μου που ακο­λού­θη­σε, έχα­σαν τις ζωές τους πάνω από 110 κάτοι­κοι της κωμόπολης

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -

- Δια­φή­μι­ση -