Ανοιχτή Επιστολή –
Προς: Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη
- Υπουργό Εργασίας, Κωστή Χατζηδάκη
- Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών, Θεόδωρο Σκυλακάκη
Αθήνα, Δευτέρα 5 Ιουλίου 2021
Θέμα: σχέδιο Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και τη συμβολή των φορέων κοινωνικής οικονομίας. (RECOVER)
Από: Συνεργαζόμενα δίκτυα κοινωνικής οικονομίας
Αξιότιμε k. Πρωθυπουργέ
κ. Υπουργοί
Οι υπογράφουσες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και φορείς κοινωνικής οικονομίας, θέλουμε να εκφράσουμε την δυσαρέσκεια μας για την απουσία της Κοινωνίας των Πολιτών από την ανακοίνωση του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας καθώς και την υποχρηματοδότηση των φορέων κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Το παρών υπόμνημα υπογράφουν ομοσπονδίες και δίκτυα από όλο το φάσμα των φορέων που εκπροσωπούν τον χώρο της κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα.
Η Κοινωνική Οικονομία , αναγνωρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως ένα αποτελεσματικό και επιτυχημένο επιχειρηματικό μοντέλο που έχει δημιουργήσει στην Ευρώπη 13,6 εκατ. θέσεις εργασίας , από 2,8 εκατ. επιχειρήσεις, στις οποίες συμμετέχουν πάνω 232 εκατ. μέλη , 80,6 εκατ. εθελοντές και παράγουν το 8% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
Θεωρείται βασικό συστατικό του Ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου και συνδέεται στενά με τη στρατηγική «ΕΕ 2020» (ΕΟΚΕ, 2011).
Η κοινωνική οικονομία είναι ένα πρωτοποριακό και καινοτόμο μοντέλο που επιδιώκει κοινωνικούς στόχους, διασφαλίζει την συμμετοχή των εργαζομένων, επηρεάζει το τοπικό επίπεδο δημιουργώντας απασχόληση και για τις ευάλωτες ομάδες, κοινωνική συνοχή και έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η συνεργασία σε τοπικό επίπεδο είναι η βάση για την ωρίμανση πρωτοβουλιών για τη δημιουργία φορέων της κοινωνικής οικονομίας.
Το 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την βιομηχανική στρατηγική για την στήριξη της διπλής μετάβασης στην πράσινη και στην ψηφιακή οικονομία, όπου συμπεριλαμβάνει την Οικονομία της Εγγύτητας και την Κοινωνική Οικονομία ως ένα από τα δεκατέσσερα (14) οικοσυστήματα για να στηριχθούν οι επενδύσεις, για να γίνει η ΕΕ πιο ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο και να ενισχύσει την ανοικτή στρατηγική αυτονομία της.
Η Διάσκεψη των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε την ανασύσταση της Ομάδας Κοινωνικής Οικονομίας (Intergroup) με την υποστήριξη περισσότερων από 80 ευρωβουλευτών από τις κύριες πολιτικές ομάδες.
Στο πλαίσιο αυτό συγκροτήθηκε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο των Δικτύων Κοινωνικής Οικονομίας με την επωνυμία «Social Economy Europe», που αποτελείται από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά δίκτυα κοινωνικής οικονομίας της ΕΕ και λειτουργεί ως γραμματεία της Ομάδας Κοινωνικής Οικονομίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο παρουσίασε το έγγραφο πολιτικής με τίτλο: “Σχεδιάζοντας από κοινού το Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία: για μια οικονομία που λειτουργεί για ανθρώπους και τον πλανήτη” ‚το οποίο περιλαμβάνει 7 τομείς προτεραιοτήτων ευρωπαϊκής δράσης, με στόχο την υποστήριξη της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας.
Στη χώρα μας σε οξεία αντίθεση με τα παραπάνω και το ευρωπαϊκό κεκτημένο, καθώς και με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και πολιτικές, οι πόροι που διατίθενται για την κοινωνική οικονομία και την οικονομία φροντίδας είναι στο υποπολλαπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου και της αναλογικότητας του τρίτου τομέα στο εθνικό εισόδημα.
Το γεγονός αυτό δεν δυσκολεύει μόνο την κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αλλά και την ιδία διαδικασία ανάκαμψης από την υγειονομική και οικονομική κρίση.
Την δυσκολεύει καθώς μένουν αναξιοποίητοι και ανενεργοί υλικοί και ανθρώπινοι πόροι οι οποίοι μόνο με τη συμβολή του Κοινωνικού κεφαλαίου μπορούν να αξιοποιηθούν.
Βέβαια, κατά κοινή διαπίστωση υπάρχει μια εξήγηση της αδράνειας καθώς ο χώρος της κοινωνικής οικονομίας είναι θεσμικά κατακερματισμένος και πολιτικοοικονομικά υποβαθμισμένος από το σύνολο του πολιτικού συστήματος.
Αυτό όμως δεν πρέπει ν΄αποτελεί εμπόδιο για μια Κυβέρνηση που θέλει να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες της κοινωνίας. Γιατί η χώρα μας όχι μόνο υπολείπεται του Ευρωπαϊκού μέσου όρου, που κυμαίνεται στο 8–10% του συνόλου της οικονομίας αλλά, επί της ουσίας δεν αναγνωρίζει τους φορείς κοινωνικής οικονομίας ως «κοινωνικό εταίρο» ώστε αντιπροσωπεύει έστω στο ποσοστό 1,8 % που καταγράφεται ως συμμετοχή της κοινωνικής οικονομίας στο εθνικό εισόδημα.
Χαρακτηριστικό αυτού του κατακερματισμού είναι ότι, οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας μοιράζονται σε πολλά υπουργεία και δημόσιες υπηρεσίες και είναι καταγεγραμμένοι σε αντίστοιχα μητρώα τα οποία διέπονται από διαφορετικές νομοθεσίες.
Συγκεκριμένα υπάρχουν μητρώα και διαφορετικοί νόμοι όπως στο υπουργείο Εργασίας , Υγείας, Πολιτισμού , Γεωργίας, Παιδείας, Περιβάλλοντος, Οικονομικών, Εσωτερικών, Ναυτιλίας, Μεταναστευτικής πολιτικής και τις περιφέρειες.
Ειδικά για τους συνεταιρισμούς υπάρχουν δέκα (10) συνεταιριστικοί νόμοι και Π.Δ. για διάφορες κατηγορίες συνεταιρισμών (περί αγροτικών, αναγκαστικών αγροτικών, δασικών, αστικών, οικοδομικών, θαλάσσιας αλληλασφάλισης, κοινωνικοί συνεταιρισμοί ψυχικής υγείας, κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, συνεταιρισμών εργαζομένων, ενεργειακών κοινοτήτων) και πολλές φορές αυτοί οι νόμοι είναι αλληλοσυγκρουόμενοι
Ας σημειώσουμε ότι στην κοινωνική οικονομία περιλαμβάνονται οι συνεταιρισμοί κάθε μορφής, οι αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες κοινωνικού σκοπού, οι σύλλογοι κοινωνικής μέριμνας, οικολογίας και πολιτισμού και τα ιδρύματα κοινωφελούς σκοπού. Τα υπουργεία που αναφέραμε διαχειρίζονται και αντίστοιχους πόρους κυρίως προερχόμενους από την Ε.Ε. που προορίζονται συγκεκριμένα για την κοινωνική οικονομία.
Τα τελευταία χρόνια όμως, ένα μικρό μέρος των πόρων κατευθύνεται για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, το μεγαλύτερο μέρος εκτρέπεται για ανάγκες του δημοσίου και της τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ειδικά το Υπουργείο Εργασίας που επισήμως αντιπροσωπεύει και υποτίθεται συντονίζει την κοινωνική οικονομία στην Ελλάδα για την Ε.Ε. και διαχειρίζεται τους περισσότερους πόρους για τις Κον. Οικον. ελάχιστους πόρους διαθέτει στους Φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας. Ακόμη χειρότερα στερεί τις κοινωνικές επιχειρήσεις από το προνόμιο των επιδοτούμενων θέσεων εργασίας, σε αντίθεση με ότι ισχύει με τους Δήμους και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Αν λάβουμε υπόψη το σχέδιο από το ταμείο ανάκαμψης και τα κονδύλια που αφορούν αναλογικά και το κομμάτι της κοινωνικής οικονομίας όπως: 6,2 δισ. (32,6% του συνόλου) για την πράσινη ανάπτυξη,
- 2,1 δισ. (11% του συνόλου) για την ψηφιακή μετάβαση,
- 4,1 δισ. (21,5% του συνόλου) για την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή,
- 4 δισ. (21% του συνόλου) για τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας,
Επίσης τα κονδύλια του ΕΣΠΑ 2021 ‑2027. Τα 4,059 δις αφορούν την ψηφιακή μετάβαση τα 4,99 δις για την πράσινη οικονομία, για την απασχόληση πάνω από 6,32 δις, τα 1,145 δις αφορούν κεφάλαια για την ανάπτυξη. Τότε αντιλαμβάνεται κανείς την μηδαμινή συμμετοχή στους Ευρωπαϊκούς πόρους των υφιστάμενων κοινωνικών επιχειρήσεων και ειδικότερα από το Υπουργείο εργασίας. Τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα για τους συνεταιρισμούς στον αγροτικό τομέα που αντιπροσωπεύουν το 0,4 στο εθνικό εισόδημα και στις κοινωνικές επιχειρήσεις μέριμνας και υγείας που αντιπροσωπεύουν ένα αντίστοιχο ποσοστό.
Στα υπόλοιπα μητρώα των υπουργείων δεν υπάρχουν δημοσιευμένα μετρήσιμα στοιχεία για την κοινωνική οικονομία, που και σε αυτά υποχρηματοδοτείται. Φυσικά, όλα αυτά τα αρνητικά συμβαίνουν γιατί δεν υπάρχει ισχυρή αντίδραση και υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους σε θεσμικό επίπεδό των κοινωνικών επιχειρήσεων. Και δεν υπάρχει αντίδραση γιατί ο χώρος είναι κατακερματισμένος σε πολλά μικρά δίκτυα και μεμονωμένες οργανώσεις.
Υπάρχουν ομοσπονδίες ΚΟΙΝΣΕΠ και ΚΟΙΣΠΕ, ομοσπονδίες συλλόγων περιφερειακού χαρακτήρα, δίκτυα συνεταιρισμών, ομοσπονδίες αναπήρων και μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, που δεν έχουν καμιά θεσμική επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ τους.
Ο διαχωρισμός των μητρώων πιστοποίησης διαχωρίζει στην πράξη και κατακερματίζει θεσμικά το συλλογικό υποκείμενο και τις δυνάμεις της κοινωνικής οικονομίας με αποτέλεσμα να μη λαμβάνονται υπόψη στο κυβερνητικό σχεδιασμό.
Αυτές οι συνθήκες τώρα αλλάζουν, τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να εκφραστούν από μια ενιαία πλατφόρμα της συνεργατικής Κοινωνίας και να θέσουν το πρόβλημα που αποτελεί ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης.
Πιστεύουμε ότι η σημερινή Κυβέρνηση έχει κάθε λόγο ν΄ανατάξει θεσμικά και να αξιοποιήσει όλες τις δυνάμεις της κοινωνίας και την εθελοντική προσφορά σε σχέση με την κοινωνική επιχειρηματικότητα ώστε ν΄αναπτυχθεί η οικονομία της φροντίδας στην υγεία, το περιβάλλον και την πράσινη οικονομία και την αντιμετώπιση της ανεργίας και φτώχειας.
Το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ δίνει την δυνατότητα στην χώρα μας να ακολουθήσει ένα αναπτυξιακό στρατηγικό σχέδιο μετά την κρίση της πανδημίας που θα στηρίζεται και θα υποστηρίζεται από την κοινωνία και τους κοινωνικούς εταίρους και θα αποβλέπει σε μια κοινωνία πιο ανθρώπινη, πιο δίκαιη με σεβασμό στο περιβάλλον με την αξιοποίηση της νέας ψηφιακής τεχνολογίας.
Λαμβάνοντας υπόψη
- Τη συμφωνία του ΟΗΕ του 2015 για υγιή και βιώσιμη ανάπτυξη με δεσμεύσεις για τους 17 στόχους και την Ατζέντα 2030 που υπέγραψε και η χώρα μας
- Την καθιέρωση από τον ΟΗΕ της παγκόσμιας προώθησης Υγιούς Γήρανσης με το πρόγραμμα 2021 — 2030
- Την διακήρυξη της κοινωνικής οικονομίας στη σύνοδο του Μανχάιμ της Γερμανίας στις 26 και 27 Μαΐου 2021
- Τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής στο Πόρτο της Πορτογαλίας στις 7 Μαρτίου 2021
- Στο στρατηγικό σχέδιο του Υπουργείου Υγείας 2021 – 2023.
Ζητούμε
- Τον άμεσο ορισμό συνάντησης της αντιπροσωπείας όλων των ομοσπονδιών και δικτύων με τους καθ’ ύλην αρμόδιους υπουργούς, καθώς και την αρμόδια επιτροπή της Βουλής.
- Ανοιχτή διαβούλευση της κυβέρνησης με τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας όπως προβλέπεται, για όλους τους κοινωνικούς εταίρους που δυστυχώς, στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν έχει ενεργοποιηθεί.
- Αναλογική κατανομή των ευρωπαϊκών πόρων για τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας και της οικονομίας της φροντίδας.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για να συζητήσουμε και να δώσουμε τις αναλυτικές προτάσεις μας σε όλα τα έργα του εθνικού σχεδίου Ανόρθωσης που θα δημιουργήσει τις βάσεις για μια κοινωνία αξιοπρεπή, δίκαιη με σεβασμό στο περιβάλλον και με ορθολογική αξιοποίηση της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας.
Με εκτίμηση,
Οι υπογράφουσες οργανώσεις
Πανελλήνια ένωση Συμπράξεων Κοινωνικής οικονομίας
Βρείτε μας και στη σελίδα μας στο Facebook:
Η Κοινωνική Οικονομία σήμερα