Το ΠΑΣΟΚ, το εκλογικό αποτέλεσμα και η χαμένη του σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα

Βασί­λης Τακτικός

Προ­ε­κλο­γι­κά υπήρ­χε η εντύ­πω­ση ότι η εκλο­γι­κή συρ­ρί­κνω­ση του ΣΥΡΙΖΑ η οποία δια­φαι­νό­ταν θα  έφερ­νε την  αντι­στρό­φως ανά­λο­γη εκλο­γι­κή ενί­σχυ­ση του ΠΑΣΟΚ, με μακρο­πρό­θε­σμη προ­ο­πτι­κή να διεκ­δι­κή­σει ξανά  την αξιω­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση. Αυτός Εξάλ­λου ήταν και ο στό­χος της ηγε­σί­ας του ΠΑΣΟΚ απο­κλεί­ο­ντας  στη πρά­ξη κάθε πιθα­νό­τη­τα συνερ­γα­σί­ας είτε με το ΣΥΡΙΖΑ είτε με την ΝΔ .

 Τα πράγ­μα­τα όμως δεν ήρθαν ακρι­βώς όπως περί­με­νε ηγε­σία του.  Το “ΑΝΤΙΣΥΡΙΖΑ μέτω­πο” που κυριάρ­χη­σε λει­τούρ­γη­σε περισ­σό­τε­ρο υπέρ της Νέας Δημο­κρα­τί­ας και πολύ λιγό­τε­ρο προς όφε­λος του ΠΑΣΟΚ. Από τις 14  ποσο­στιαί­ες μονά­δες που έχα­σε ο ΣΥΡΙΖΑ  στις τελευ­ταί­ες εκλο­γές μόνο μία μονά­δα πήγε προς το ΠΑΣΟΚ, 8 μονά­δες προς τη Νέα Δημο­κρα­τία και το υπό­λοι­πο στα μικρό­τε­ρα κόμ­μα­τα. Γεγο­νός που σημαί­νει ότι οι κατ΄ ευφη­μι­σμό κεντρο­α­ρι­στε­ροί ψηφο­φό­ροι  δεν είχαν  ιδε­ο­λο­γι­κές ανα­στο­λές  να κατευ­θυν­θούν  στην κεντρο­δε­ξιά παρά­τα­ξη της Νέας Δημο­κρα­τί­ας και όχι να  επα­να­πα­τρι­στούν στο ΠΑΣΟΚ.

Το ΠΑΣΟΚ  είναι ένα κεντρο­δε­ξιό  μικρο­με­σαίο κόμ­μα και  μοιά­ζει πολύ με τη Νέα Δημο­κρα­τία. Οι μετρή­σεις δεί­χνουν ότι το 80% των μελών του συμ­με­ρί­ζε­ται κεντρο­δε­ξιές, εκσυγ­χρο­νι­στι­κές επι­λο­γές του Κυριά­κου Μητσο­τά­κη. Είναι υπέρ του εκσυγ­χρο­νι­σμού και όχι υπέρ του μετα­σχη­μα­τι­σμού  των δομών του κρά­τους και της οικο­νο­μί­ας που χαρα­κτη­ρί­ζει ένα πραγ­μα­τι­κό σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό κόμ­μα πού στο­χεύ­ει να μειώ­σει τις ανισότητες.

 Εδώ γεν­νά­ται ένα ερώ­τη­μα¨: μήπως αυτοί οι ψηφο­φό­ροι που μετα­κι­νή­θη­καν θεω­ρούν κεντρο­δε­ξιά και την σημε­ρι­νή πολι­τι­κή ΠΑΣΟΚ επέ­λε­ξαν την αυθε­ντι­κή κεντρο­δε­ξιά που μπο­ρεί να κυβερ­νή­σει κιό­λας σε σχέ­ση με την ομι­χλώ­δη κεντρο­δε­ξιά ΠΑΣΟΚ.

 Σε κάθε περί­πτω­ση το δια­κύ­βευ­μα κεντρο­δε­ξιά η κεντρο­α­ρι­στε­ρά εκ των πραγ­μά­των δεν υπήρ­ξε επί της ουσί­ας καθώς, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το ΠΑΣΟΚ κατά­φε­ραν να δια­μορ­φώ­σουν μία εναλ­λα­κτι­κή πρό­τα­ση Προ­ο­δευ­τι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης με προ­γραμ­μα­τι­κό σχέ­διο που να θυμί­ζει σοσιαλδημοκρατία .

Καμία ουσια­στι­κή δια­φο­ρο­ποί­η­ση δεν υπήρ­ξε ακό­μη  σε σχέ­ση με την  πραγ­μα­τι­κή οικο­νο­μία που αφο­ρά τους πολ­λούς, στην ενέρ­γεια, στην Ακρί­βεια  της δια­τρο­φής, στη στε­γα­στι­κή πολι­τι­κή και στην αντι­με­τώ­πι­ση της φτώχειας.

Προ­φα­νώς, οι ψηφο­φό­ροι δεν λει­τούρ­γη­σαν με τις  ενθυ­μή­σεις  της δεκα­ε­τί­ας του 80 του ένδο­ξου παρελ­θό­ντος του ΠΑΣΟΚ. Αλλά, με τις εκτι­μή­σεις του πρό­σφα­του παρελ­θό­ντος, της τελευ­ταί­ας δεκα­ε­τί­ας που το ΠΑΣΟΚ έχει μετα­σχη­μα­τι­στεί σε ένα κατά πλειο­ψη­φία κεντρο­δε­ξιό κόμμα.

Υπάρ­χουν βέβαια ακό­μη κεντρο­α­ρι­στε­ροί στο ΠΑΣΟΚ, αλλά αυτοί είναι στη μειο­ψη­φία,  καθώς ηγε­σία του, είναι καθα­ρό προ­ϊ­όν, της μετά το 2012 μετάλ­λα­ξης του.

 Αν θέλου­με λοι­πόν να κατα­νο­ή­σου­με ποιο είναι το μέλ­λον του ΠΑΣΟΚ και της κεντρο­α­ρι­στε­ράς θα πρέ­πει πρώ­τα να κατα­νο­ή­σου­με αυτή τη μετάλ­λα­ξη και πώς αυτή μπο­ρεί να ξεπεραστεί. 

Το τέλος του 2011 αρχές του 2012 με αφορ­μή το  προ­τει­νό­με­νο δημο­ψή­φι­σμα, πού ας σημειώ­σου­με ποτέ δεν έγι­νε,  στο ΠΑΣΟΚ,  υπό το βάρος της κρί­σης χρέ­ους, που περ­νού­σε η χώρα , έγι­νε μία συγκε­κα­λυμ­μέ­νη απο­στα­σία.

Η Δεξιά πτέ­ρυ­γα του ΠΑΣΟΚ που και­ρο­φυ­λα­κτού­σε με αρχη­γό τον Ευάγ­γε­λο Βενι­ζέ­λο και σε συνεν­νό­η­ση με την Ελλη­νι­κή δεξιά και Ευρώ δεξιά, έρι­ξε την κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου με τις γνω­στές συνέ­πειες χωρίς βέβαια να αλλά­ξει  και την Κεντρι­κή κατεύ­θυν­ση πολι­τι­κής ένα­ντι στα μνημόνια.

Ο Γιώρ­γος Παπαν­δρέ­ου  κάτω από την πρω­το­φα­νή πίε­ση προ­φα­νώς δεν είχε το κου­ρά­γιο να μιλή­σει για νέο απο­στα­σία και να συγκρου­στεί ουσια­στι­κά αλλά παρέ­δω­σε στη συμ­μα­χία Σαμα­ρά-Βενι­ζέ­λου, η οποία  δημιούρ­γη­σε τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις για μία συμ­μα­χι­κή κεντρο­δε­ξιά κυβέρ­νη­ση μέχρι το 2015.

Τους καρ­πούς αυτής της κεντρο­δε­ξιάς Συμ­μα­χί­ας εισπράτ­τει  συν τοις άλλοις  η σημε­ρι­νή ηγε­σία του ΠΑΣΟΚ, καθώς έχουν αλλά­ξει τα πρό­σω­πα αλλά όχι και η πολι­τι­κή του φυσιογνωμία .

Για να πάμε στο βάθος αυτής της μετάλ­λα­ξης ΠΑΣΟΚ Θα πρέ­πει να θυμη­θού­με ποιο ήταν το πραγ­μα­τι­κό και ανο­μο­λό­γη­το δια­κύ­βευ­μα αυτής της σύγκρου­σης. Δεν ήταν άλλο από το ποιος θα πλη­ρώ­σει περισ­σό­τε­ρο το τίμη­μα  προ­σαρ­μο­γής  στη Νέα κατά­στα­ση οι τρά­πε­ζες και τα funds  η κυρί­ως οι πολ­λοί ,  οι μικροϊ­διο­κτή­τες , οι εργα­ζό­με­νοι, και η κοι­νω­νία  με έμμε­σους φόρους. Τα μαζι­κά μέσα επι­κοι­νω­νί­ας είχαν κάνει από πριν την επι­λο­γή τους να ρίξουν τον Παπαν­δρέ­ου και το  open gov  που έκο­ψε τα προ­νό­μια και τα θαλασ­σο­δά­νεια τους.

Αυτό ήταν και το επί­δι­κο για το πέρα­σμα της ηγε­σί­ας στον Ευάγ­γε­λο Βενι­ζέ­λο, ο οποί­ος αρχι­κά δεν είχε παρα­πά­νω από το 10% στην κοι­νο­βου­λευ­τι­κή ομά­δα του ΠΑΣΟΚ, ποσο­στό όμως ικα­νό για ρίξει τον Παπαν­δρέ­ου και να πλη­γεί η σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή του ταυ­τό­τη­τα στη κρί­σι­μη καμπή των μνημονίων. 

Μετά τις εκλο­γές του 2012 τα περισ­σό­τε­ρα στε­λέ­χη του κόμ­μα­τος με κεντρο­α­ρι­στε­ρή κατεύ­θυν­ση πήγαν στο σπί­τι τους,  ένα μικρό­τε­ρο μέρος πήγε στο ΣΥΡΙΖΑ ενώ αλώ­θη­κε όλος ο χώρος από την κεντρο­δε­ξιά πτέ­ρυ­γα και συνιστώσα.

Είναι γνω­στό ότι η κυβέρ­νη­ση Σαμα­ρά-Βενι­ζέ­λου μοί­ρα­σε τις κυβερ­νη­τι­κες θέσεις στον Κρα­τι­κό μηχα­νι­σμό με το γνω­στό πελα­τεια­κό τρό­πο τότε το 4–2‑1 μετα­ξύ ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ επα­να­φέ­ρο­ντας τη λογι­κή  του πελα­τεια­κό κρά­τους, που είχε σε μεγά­λο βαθ­μό περιο­ρί­σει  το 2009 η κυβέρ­νη­ση Γιώρ­γου Παπαν­δρέ­ου με το Open gov.

 Tο 2015 το ΠΑΣΟΚ αμι­γώς ως φιλε­λεύ­θε­ρο κεντρο­δε­ξιό κόμ­μα πλέ­ον έφτα­σε στο κατώ­τα­το όριο του 4,5%. Σε εκεί­νη την περί­ο­δο ανα­δεί­χθη­καν νέα στε­λέ­χη σε πρω­τα­γω­νι­στι­κούς ρόλους όπως η Εύα η Καϊ­λή και ο σημε­ρι­νός αρχη­γός Νίκος Ανδρου­λά­κης, ο οποί­ος τότε ήταν γραμ­μα­τέ­ας του κόμ­μα­τος και   ήλεγ­ξε  στη συνέ­χεια τον κομ­μα­τι­κό μηχα­νι­σμό  για να γίνει  πρό­ε­δρος του κόμ­μα­τος αργότερα.

Το 2015 με την παραί­τη­ση Βενι­ζέ­λου και την ενδιά­με­ση προ­ε­δρία της Φώφης Γεν­νη­μα­τά,  έγι­νε η διεύ­ρυν­ση και επέ­στρε­ψε στο κόμ­μα ένα μέρος της κεντρο­α­ρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας με τον Γιώρ­γο Παπαν­δρέ­ου. Το μεγα­λύ­τε­ρο όμως μέρος της κεντρο­α­ρι­στε­ρής βάσης παρέ­μει­νε στο ΣΥΡΙΖΑ όπου  είχε «μετα­να­στεύ­σει’  .

 Έτσι έλα­βε μέρος στις εκλο­γές του 2019 βελ­τιώ­νο­ντας κατά τι τα ποσο­στά του και στις εκλο­γές του 2023 βελ­τιώ­νο­ντας τα κατά τέσ­σε­ρις ποσο­στιαί­ες μονά­δες. Με δεδο­μέ­νη όμως την καθο­λι­κή κατάρ­ρευ­ση του ΣΥΡΙΖΑ το απο­τέ­λε­σμα αυτό θεω­ρεί­ται και είναι ισχνό και δεν δικαιο­λο­γεί την υπε­ραι­σιο­δο­ξία της ηγε­σί­ας του.

Αυτό το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα  έδει­ξε   τα περι­θώ­ρια της  βελ­τί­ω­σης του  με την κεντρο­δε­ξιά του φυσιο­γνω­μία, καθώς  και τη χαμέ­νη του σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή ταυ­τό­τη­τα. Επι­πρό­σθε­τα η σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή πολι­τι­κή  δεν μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει πλέ­ον με εργα­λεία στο πλαί­σιο του κρά­τους και της αγο­ράς. Παρά μόνο με ευρύ­τε­ρες κεντρο­α­ρι­στε­ρές συνερ­γα­σί­ες όπως στην Πορ­το­γα­λία και Ισπα­νία που δεί­χνουν τον δρόμο.

Στο πολι­τι­κό σύστη­μα που ισχύ­ει προ­φα­νώς δεν υπάρ­χει χώρος για δύο μεγά­λα κεντρο­δε­ξιά κόμ­μα­τα εξου­σί­ας και όσο το ΠΑΣΟΚ παρα­μέ­νει ένα κεντρο­δε­ξιό κόμ­μα θα είναι ο φτω­χός συγ­γε­νής της Νέας Δημο­κρα­τί­ας. Η σύγκλι­ση των δύο κομ­μά­των  το 2012  προ­φα­νώς ωφέ­λη­σε τη Νέα Δημο­κρα­τία και  ζημί­ω­σε ΠΑΣΟΚ.

Το ΠΑΣΟΚ δεν έχει να προ­τεί­νει μια κεντρο­α­ρι­στε­ρή πρό­τα­ση εξου­σί­ας ένα εναλ­λα­κτι­κό παρα­γω­γι­κό και οικο­νο­μι­κό μοντέ­λο. Δεν έχει να προ­τεί­νει ένα μοντέ­λο πλή­ρους απα­σχό­λη­σης ούτε μέσω της αγο­ράς ούτε με Κρα­τι­κό παρεμ­βα­τι­σμό.  Τα επι­δό­μα­τα ούτως ή άλλως  δεν μπο­ρούν να καλύ­ψουν το ένα τρί­το του ενερ­γού πλη­θυ­σμό πού δεν  βρί­σκει ικα­νο­ποι­η­τι­κή εργασία. 

Η κατα­πο­λέ­μη­σή των ανι­σο­τή­των που συχνά ανα­φέ­ρο­νται στε­λέ­χη του ΠΑΣΟΚ με ευχο­λό­για΄, που μπο­ρεί να επι­τευ­χθεί μέσα από ένα δίκαιο φορο­λο­γι­κό σύστη­μα είναι μια αυτα­πά­τη. Καθώς το μεγά­λο κεφά­λαιο, που είναι υπε­ρε­θνι­κό δια­φεύ­γει της υψη­λής φορο­λο­γί­ας που είναι απα­ραί­τη­τη για ένα ευρύ­τε­ρο   κρά­τος πρόνοιας. 

Η μόνη εναλ­λα­κτι­κή που  έχει ως ευρω­παϊ­κή σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία είναι  η ανά­πτυ­ξη της κοι­νω­νι­κής οικο­νο­μί­ας και κοι­νω­νι­κής επι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τας,  η οποία  σήμε­ρα  καλύ­πτει το 10% περί­που του συνό­λου της οικο­νο­μί­ας της Ε.Ε, με κοι­νω­φε­λές έργο και έσο­δα για τους οικο­νο­μι­κά πιο ευάλωτους.

Στην Ελλά­δα η κοι­νω­νι­κή οικο­νο­μία βρί­σκε­ται κάτω από το 2% και τα κόμ­μα­τα της κεντρο­α­ρι­στε­ράς,  που οφεί­λουν ιστο­ρι­κά να εκφρά­σουν τον τρί­το τομέα της οικο­νο­μί­ας  έχουν άγνοια για να συμπε­ρι­λά­βουν κοι­νω­νι­κή οικο­νο­μία στο πρό­γραμ­μα τους.

Οι προ­ο­πτι­κές ενό­τη­τας της κεντροαριστεράς 

. Το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν μόνο μία προ­ο­πτι­κή εξου­σί­ας για το ορα­τό μέλ­λον: Να επι­διώ­ξουν την ενό­τη­τα και συμ­μα­χία των κεντρο­α­ρι­στε­ρών δυνά­με­ων μαζί με τα μικρό­τε­ρα κόμ­μα­τα του χώρου. Να υπερ­βούν την αυτα­πά­τη της μονο­κομ­μα­τι­κής ηγε­μο­νί­ας. Σήμε­ρα το άθροι­σμα των κομ­μά­των της κεντρο­α­ρι­στε­ράς δεν ξεπερ­νά το 32%  του εκλο­γι­κού σώματος. 

Για να ανα­τρα­πεί αυτός ο συσχε­τι­σμός σε βάθος τετρα­ε­τί­ας υπέρ της κεντρο­α­ρι­στε­ράς θα πρέ­πει να  ενο­ποι­η­θεί ο χώρος τόσο στην κοι­νω­νι­κή του βάση όσο και στο επί­πε­δο ηγε­σί­ας.  Αυτή εξάλ­λου είναι και η ρεα­λι­στι­κή πρα­κτι­κή σε όλες τις Ευρω­παϊ­κές χώρες. Πρώ­τα απαι­τεί­ται πνεύ­μα συνερ­γα­σί­ας και κατό­πιν έρχε­ται και ο προ­γραμ­μα­τι­σμός μιας Κυβέρ­νη­σης της κεντροαριστεράς. 

Το εκσυγ­χρο­νι­στι­κό σχέ­διο Κυριά­κου Μητσο­τά­κη για το ψηφια­κό κρά­τος και την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα της δημό­σιας διοί­κη­σης του φορο­λο­γι­κού συστή­μα­τος και της δικαιο­σύ­νης αναμ­φί­βο­λα θα βελ­τιώ­σει την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα του Κρά­τους. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό που έχει ανά­γκη  η χώρα.  Έχει ανά­γκη από δημο­κρα­τι­κό εκσυγ­χρο­νι­σμό, κοι­νω­νι­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό και οικο­νο­μι­κό μετα­σχη­μα­τι­σμό για να μειω­θούν οι ανι­σό­τη­τες. Αυτός είναι και ο ιδιαί­τε­ρος ρόλος της κεντροαριστεράς.

Βρεί­τε μας και στη σελί­δα μας στο Facebook: Η Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία σήμερα