Σαμοθράκη: Ιστορία, Μνημεία, Μουσεία

Ιστορία

Η Σαμο­θρά­κη είχε μεγά­λο θρη­σκευ­τι­κό ενδια­φέ­ρον λόγω των Καβει­ρί­ων Μυστη­ρί­ων. Τα μυστή­ρια τελού­νταν στο χώρο του «Ιερού των Μεγά­λων Θεών», που απο­τε­λεί τώρα το σημα­ντι­κό­τε­ρο αρχαιο­λο­γι­κό τόπο στο νησί.

Λέγε­ται πως στα Καβεί­ρια Μυστή­ρια συνα­ντή­θη­καν για πρώ­τη φορά οι γονείς του Μεγά­λου Αλε­ξάν­δρου, ο Φίλιπ­πος Β’ και η Ολυ­μπιά­δα, και πως στο νησί πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε η σύλ­λη­ψη του μεγά­λου στρα­τη­λά­τη. Στα Καβεί­ρια Μυστή­ρια μπο­ρού­σαν να πάρουν μέρος ελεύ­θε­ροι πολί­τες αλλά και δού­λοι — σε αντί­θε­ση με τα Ελευ­σί­νια Μυστή­ρια, όπου απα­γο­ρευό­ταν η συμ­με­το­χή των δούλων.

• 

   

•  

• 

   

•  

Η Σαμο­θρά­κη κατοι­κή­θη­κε για πρώ­τη φορά από τους Πελα­σγούς και αργό­τε­ρα από τους Θρά­κες. Η αρχαία πόλη, η Παλαιό­πο­λη, βρί­σκε­ται στα βόρεια του νησιού, ενώ παρα­μέ­νουν τα επι­βλη­τι­κά αρχαία τεί­χη της, χτι­σμέ­να σε Κυκλώ­πειο ύφος. Στα τέλη του 8ου αιώ­να π.Χ. το νησί αποι­κί­σθη­κε από Έλλη­νες της Σάμου. Κατα­λή­φθη­κε από τους Πέρ­σες το 508 π.Χ., αλλά αργό­τε­ρα βρέ­θη­κε κάτω από τον έλεγ­χο της Αθή­νας. Στη συνέ­χεια και μέχρι το 168 π.Χ. βρι­σκό­ταν κάτω από μακε­δο­νι­κή κυριαρχία.

Κατά τη ρωμαϊ­κή και ιδιαί­τε­ρα την αυτο­κρα­το­ρι­κή περί­ο­δο, χάρη στο ενδια­φέ­ρον των Ρωμαί­ων αυτο­κρα­τό­ρων και το σεβα­σμό τους προς τους Μεγά­λους Θεούς, η ακτι­νο­βο­λία της Σαμο­θρά­κης είχε πια ξεπε­ρά­σει τα σύνο­ρα του ελλα­δι­κού χώρου και έγι­νε διε­θνές θρη­σκευ­τι­κό κέντρο, όπου συνέρ­ρε­αν πλή­θη προ­σκυ­νη­τών (αξιω­μα­τού­χων και απλών πολι­τών) απ’ όλο το ρωμαϊ­κό κόσμο. Εκτός από το ιερό της Σαμο­θρά­κης, στη μεγά­λη ανά­πτυ­ξή της είχαν συμ­βά­λει επί­σης τα δυο λιμά­νια που διέ­θε­τε η πόλη και τα οποία απο­τε­λού­σαν έναν από τους κυριό­τε­ρους σταθ­μούς για τα πλοία που χρη­σι­μο­ποιού­σαν το θαλάσ­σιο δρό­μο Τρω­ά­δας-Μακε­δο­νί­ας, ενώ πρό­σφε­ραν παράλ­λη­λα στους κατοί­κους της τις απα­ραί­τη­τες προ­ϋ­πο­θέ­σεις για την ανά­πτυ­ξη αξιό­λο­γης εμπο­ρι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας. Επι­πλέ­ον η Σαμο­θρά­κη είχε το μεγά­λο προ­νό­μιο, όπως και η Θάσος, να εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται τις φυσι­κές πηγές πλού­του όχι μόνο του νησιού αλλά και της περαί­ας της (της «Ηπεί­ρου» ή «ιεράς χώρας» των Μεγά­λων Θεών), όπου μάλι­στα από την πρώ­ι­μη αρχαιό­τη­τα είχε ιδρύ­σει μια σει­ρά οικι­σμών που λει­τούρ­γη­σαν ταυ­τό­χρο­να ως αγρο­τι­κοί και εμπο­ρι­κοί σταθ­μοί («εμπό­ρια»), όπως ήταν η Δρυς, τα Τέμπυ­ρα, η Σάλη και το Χαρά­κω­μα. Κατά τους πρώ­τους αιώ­νες της ρωμαϊ­κής κυριαρ­χί­ας, η Σαμο­θρά­κη είχε κηρυ­χθεί «ελεύ­θε­ρη πόλη» (civitas libera) αλλά έχα­σε ορι­σμέ­νες κτή­σεις της στην περαία. Ωστό­σο, κατά την αυτο­κρα­το­ρι­κή περί­ο­δο ‑ίσως από το 46 μ.Χ. που η Θρά­κη μετα­τρά­πη­κε σε ρωμαϊ­κή επαρ­χία, οι Ρωμαί­οι ανα­γνώ­ρι­σαν τις παλιές κτή­σεις της στη σαμο­θρα­κι­κή περαία ( την «Ήπει­ρο»), όπως μαρ­τυ­ρούν ορο­θε­τι­κές επι­γρα­φές του 1ου μ.Χ. αιώ­να.

Οι Βυζα­ντι­νοί ήταν οι επό­με­νοι κυρί­αρ­χοι του νησιού μέχρι το 1204.Στο νησί εξο­ρί­στη­κε, κατά τη διάρ­κεια της εικο­νο­μα­χί­ας, και πέθα­νε ο χρο­νο­γρά­φος και άγιος της Ορθο­δό­ξου Εκκλη­σί­ας Θεο­φά­νης ο ομο­λο­γη­τής (760–817μ.Χ.). Αργό­τε­ρα ήρθαν ως κυρί­αρ­χοι οι Ενε­τοί και μετά η Γενουά­τι­κη οικο­γέ­νεια των Γκα­τι­λού­ζι (εξελ. Γατε­λού­ζοι) το 1355. Τα Γενουά­τι­κα οχυ­ρά παρα­μέ­νουν, μάλι­στα ο “Πύρ­γος των Γκα­τι­λού­ζι” απο­τε­λεί ένα ακό­μη πολύ σημα­ντι­κό μνημείο.

Η Οθω­μα­νι­κή Αυτο­κρα­το­ρία κατέ­κτη­σε τη Σαμο­θρά­κη το 1457 και όταν ο κάτοι­κοι του νησιού επα­να­στά­τη­σαν το 1821, οι Τούρ­κοι σκό­τω­σαν το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος του ελλη­νι­κού πλη­θυ­σμού (Ολο­καύ­τω­μα της Σαμο­θρά­κης). Το νησί απε­λευ­θε­ρώ­θη­κε ορι­στι­κά μετά τους Βαλ­κα­νι­κούς Πολέ­μους το 1913 ‑αν και πέρα­σε ένα μικρό διά­στη­μα υπό βουλ­γα­ρι­κή κατο­χή κατά την διάρ­κεια του Β΄ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου.

Μνημεία-Μουσεία

• Το Ιερό των Μεγά­λων Θεών: ναϊ­κό συγκρό­τη­μα έκτα­σης περί­που 50 στρεμ­μά­των όπου τελού­νταν μυστη­ρια­κές τελε­τές οι οποί­ες χρο­νο­λο­γού­νται από τον 7ο αιώ­να π.Χ., με τις θεό­τη­τες που λατρεύ­ο­νταν να είναι δια­φο­ρε­τι­κές από αυτές των Ολύ­μπιων θεών του δωδε­κά­θε­ου, και να σχε­τί­ζο­νται με τις χθό­νιες θεό­τη­τες των Κάβει­ρων. Τα σημα­ντι­κό­τε­ρα μνη­μεία και αρχι­τε­κτο­νι­κά σύνο­λα του αρχαιο­λο­γι­κού χώρου είναι:
  • Το «Τέμε­νος»
  • Το Ιερό
  • Η Θόλος της Αρσινόης
  • Το Πρό­πυ­λο του Πτο­λε­μαί­ου Β’
  • Η Στοά
  • Το Ανά­κτο­ρο
  • Ο Ιερός Κύκλος
  • Το Μνη­μείο της Νίκης

• Το Αρχαιο­λο­γι­κό Μου­σείο Σαμοθράκης
• Οι Πύρ­γοι της Σαμο­θρά­κης (Γκα­τι­λού­ζι)
• Το Στα­σί­δι του Απο­στό­λου Παύλου

Βρεί­τε μας και στη σελί­δα μας στο Facebook:

Η Ανα­το­λι­κή Μακε­δο­νία και Θρά­κη σήμερα