Το Brexit σήμερα: Μια ψύχραιμη αποτίμηση πέντε χρόνια μετά

του Χαρά­λα­μπου Στέρτσου

1. Εισαγωγή

Το Brexit υπήρ­ξε μία από τις πιο καθο­ρι­στι­κές πολι­τι­κές και οικο­νο­μι­κές αλλα­γές του 21ου αιώ­να, με βαθύ­τα­τες συνέ­πειες στο Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο (ΗΒ) και την Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση (ΕΕ). Η ιστο­ρι­κή απο­χώ­ρη­ση του ΗΒ από την ΕΕ, που ορι­στι­κο­ποι­ή­θη­κε το 2020, προ­κά­λε­σε διχο­γνω­μία, δια­μαρ­τυ­ρί­ες, αισιο­δο­ξία και φόβους. Πέντε χρό­νια αργό­τε­ρα, οι υπο­σχέ­σεις που δια­τυ­μπά­νι­ζαν οι υπο­στη­ρι­κτές του Brexit δεν έχουν υλο­ποι­η­θεί στο βαθ­μό που ανα­με­νό­ταν, ενώ η κοι­νή γνώ­μη έχει στρα­φεί σε μια πιο σκε­πτι­κι­στι­κή αποτίμηση.

Σύμ­φω­να με δημο­σκό­πη­ση του YouGov (2024), το 57% των Βρε­τα­νών πιστεύ­ουν ότι το Brexit δεν απέ­φε­ρε τα οφέ­λη που είχαν υπο­σχε­θεί οι υπο­στη­ρι­κτές του (The Observer, 2024). Η ελπί­δα για ένα «παγκό­σμιο Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο» με ισχυ­ρό­τε­ρες διε­θνείς εμπο­ρι­κές σχέ­σεις, μεγα­λύ­τε­ρη κυριαρ­χία και οικο­νο­μι­κή ανε­ξαρ­τη­σία απο­δει­κνύ­ε­ται πλέ­ον δύσκο­λο να υλοποιηθεί.

2. Οικο­νο­μι­κές Επιπτώσεις

Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της βρε­τα­νι­κής οικο­νο­μί­ας πέντε χρό­νια μετά την έξο­δο από την ΕΕ είναι αρκε­τά δια­φο­ρε­τι­κή από τις προσ­δο­κί­ες. Σύμ­φω­να με την ανά­λυ­ση του Γρα­φεί­ου Προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού της Κυβέρ­νη­σης (OBR), το Brexit ανα­μέ­νε­ται να μειώ­σει το μέγε­θος της βρε­τα­νι­κής οικο­νο­μί­ας κατά 4% μακρο­πρό­θε­σμα, ενώ το διμε­ρές εμπό­ριο με την ΕΕ έχει ήδη συρ­ρι­κνω­θεί κατά 15% (OBR, 2023). Παράλ­λη­λα, η Τρά­πε­ζα της Αγγλί­ας προει­δο­ποιεί ότι το ΗΒ ανα­πτύσ­σε­ται με βρα­δύ­τε­ρους ρυθ­μούς από τις υπό­λοι­πες χώρες της G7 (The Economist, 2024).

Ένα άλλο σημα­ντι­κό πλήγ­μα είναι η απο­δυ­νά­μω­ση της εμπι­στο­σύ­νης των επεν­δυ­τών. Οικο­νο­μο­λό­γοι, όπως ο Adam Posen, τονί­ζουν ότι η απο­χώ­ρη­ση από την ΕΕ έχει μειώ­σει την ελκυ­στι­κό­τη­τα του ΗΒ ως προ­ο­ρι­σμού επεν­δύ­σε­ων, εξαι­τί­ας της αβε­βαιό­τη­τας που περι­βάλ­λει τις εμπο­ρι­κές συμ­φω­νί­ες (Posen, 2023). Σύμ­φω­να με τη Le Monde Diplomatique (2024), μεγά­λες πολυ­ε­θνι­κές εται­ρεί­ες του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού και τεχνο­λο­γι­κού τομέα μετέ­φε­ραν την έδρα τους στην Ιρλαν­δία, τη Γερ­μα­νία και τη Γαλ­λία, ώστε να δια­τη­ρή­σουν απρό­σκο­πτη πρό­σβα­ση στην ευρω­παϊ­κή αγορά.

3. Επι­πτώ­σεις στα Ταξί­δια και τη Μετανάστευση

Ένα από τα πλέ­ον εμφα­νή απο­τε­λέ­σμα­τα του Brexit είναι η αυστη­ρο­ποί­η­ση των συνό­ρων. Η λήξη της ελεύ­θε­ρης κυκλο­φο­ρί­ας για τους πολί­τες της ΕΕ και του ΗΒ έχει οδη­γή­σει σε καθυ­στε­ρή­σεις και αυξη­μέ­νες γρα­φειο­κρα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες στις μετα­κι­νή­σεις (BBC News, 2024). Οι Βρε­τα­νοί του­ρί­στες και επαγ­γελ­μα­τί­ες ταξι­διώ­τες πλέ­ον αντι­με­τω­πί­ζουν πρό­σθε­τους ελέγ­χους, ενώ οι βίζες εργα­σί­ας και σπου­δών έχουν γίνει πιο δύσκο­λες για τους Ευρω­παί­ους πολίτες.

Εξί­σου σημα­ντι­κές είναι οι επι­πτώ­σεις στην αγο­ρά εργα­σί­ας. Σύμ­φω­να με το Migration Observatory του Πανε­πι­στη­μί­ου της Οξφόρ­δης, η μετα­να­στευ­τι­κή πολι­τι­κή του Brexit έχει οδη­γή­σει σε σημα­ντι­κή μεί­ω­ση των εργα­τών χαμη­λής ειδί­κευ­σης, πλήτ­το­ντας ιδιαί­τε­ρα τον αγρο­τι­κό τομέα, τον τομέα φιλο­ξε­νί­ας και το σύστη­μα υγεί­ας (Sumption, 2023). Αυτή η έλλει­ψη έχει οδη­γή­σει σε αύξη­ση των τιμών των τρο­φί­μων και των υπη­ρε­σιών, με αρνη­τι­κές επι­πτώ­σεις στο βιο­τι­κό επί­πε­δο των Βρετανών.

4. Πολι­τι­κή και Διε­θνείς Σχέσεις

Η κυβέρ­νη­ση του Κιρ Στάρ­μερ προ­σπα­θεί να επα­να­προσ­διο­ρί­σει τις σχέ­σεις του ΗΒ με την ΕΕ. Ο ίδιος έχει δηλώ­σει ότι η χώρα δεν πρό­κει­ται να επι­στρέ­ψει στην ΕΕ, ωστό­σο επι­διώ­κει στε­νό­τε­ρους δεσμούς με τις Βρυ­ξέλ­λες, ιδιαί­τε­ρα σε τομείς όπως η άμυ­να, η επι­στη­μο­νι­κή έρευ­να και η ασφά­λεια (Financial Times, 2024). Παρά τις προ­σπά­θειες αυτές, η ΕΕ παρα­μέ­νει επι­φυ­λα­κτι­κή σχε­τι­κά με το πόσο το ΗΒ μπο­ρεί να απο­κτή­σει προ­νο­μια­κή πρό­σβα­ση στην κοι­νή αγο­ρά χωρίς να συμ­μορ­φω­θεί με τους κανο­νι­σμούς της.

Ο Γάλ­λος Υπουρ­γός Οικο­νο­μι­κών, Μπρου­νό Λεμέρ, δήλω­σε πρό­σφα­τα ότι το Brexit απο­τε­λεί «ένα πολύ­τι­μο μάθη­μα» για τις χώρες που σκέ­φτο­νται να απο­χω­ρή­σουν από την ΕΕ, καθώς έχει δημιουρ­γή­σει περισ­σό­τε­ρες προ­κλή­σεις παρά ευκαι­ρί­ες (Le Monde Diplomatique, 2024).

5. Συμπέρασμα

Η κοι­νή γνώ­μη στο Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο παρα­μέ­νει διχα­σμέ­νη σχε­τι­κά με το Brexit. Οι οικο­νο­μι­κές και εμπο­ρι­κές συνέ­πειες γίνο­νται όλο και πιο εμφα­νείς, ενώ οι προ­κλή­σεις στην αγο­ρά εργα­σί­ας και στις ταξι­διω­τι­κές διευ­κο­λύν­σεις επη­ρε­ά­ζουν την καθη­με­ρι­νό­τη­τα των πολι­τών. Παρό­λο που η κυβέρ­νη­ση προ­σπα­θεί να εξο­μα­λύ­νει τις σχέ­σεις με την ΕΕ, η πλή­ρης απο­κα­τά­στα­ση της εμπι­στο­σύ­νης θα απαι­τή­σει χρό­νο και ουσια­στι­κές πολι­τι­κές αποφάσεις.

Σύμ­φω­να με τα δια­θέ­σι­μα δεδο­μέ­να, το Brexit είχε περισ­σό­τε­ρες αρνη­τι­κές παρά θετι­κές συνέ­πειες, και πολ­λοί Βρε­τα­νοί πολί­τες ανα­ρω­τιού­νται πλέ­ον αν άξι­ζε η απο­χώ­ρη­ση από την ΕΕ (The Observer, 2024).

Βιβλιο­γρα­φία & Παραπομπές

1. Office for Budget Responsibility (OBR). (2023). Economic and Fiscal Outlook. London: OBR.
2. Posen, A. (2023). The Economic Consequences of Brexit. Cambridge University Press.
3. Sumption, M. (2023). Migration and Brexit: Labour Market Impacts. University of Oxford, Migration Observatory.
4. BBC News. (2024). Brexit Travel Rules and Border Delays. BBC Online.
5. The Guardian. (2024). UK-EU Relations: Starmer’s Strategy. London: The Guardian.
6. The Economist. (2024). How Brexit Shaped Britain’s Economy. London: The Economist.
7. Le Monde Diplomatique. (2024). Brexit: A Costly Lesson for Europe. Paris: Le Monde Diplomatique.
8. The Observer. (2024). Poll: Majority of Britons Regret Brexit. London: The Observer.

Βρεί­τε μας και στη σελί­δες μας στο facebook:

Το Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο σήμερα

Η Αγγλία σήμερα

Το Λον­δί­νο σήμερα

Η Βόρεια Ιρλαν­δία σήμερα

Η Ουα­λία σήμερα 

Η Σκω­τία σήμερα

Η Ευρω­παϊ­κή Ενω­ση σήμερα