Το πρωτείο της αγοράς..  με τη «μάσκα» της Ελευθερίας

του Βασί­λη Τακτικού

Τα τελευ­ταία 40 χρό­νια ηγε­μο­νία ανή­κει σε παγκό­σμιο επί­πε­δο στις αγο­ρές,  στους τρα­πε­ζί­τες τις μεγά­λες εται­ρεί­ες την ιδιω­τι­κή οικο­νο­μι­κή.  οι αγο­ρές υπα­γο­ρεύ­ουν τις απο­φά­σεις. Οι τρα­πε­ζί­τες κυβερ­νούν έμμε­σα και άμε­σα γίνο­νται συχνά  Υπουρ­γοί οικονομικών. 

Οι αγο­ρές επι­βάλ­λουν τους όρους τους ελέγ­χουν τους οίκους αξιο­λό­γη­σης. Επι­βάλ­λουν την δημο­σιο­νο­μι­κή και νομι­σμα­τι­κή πολι­τι­κή και τον προ­σα­να­το­λι­σμό των επεν­δύ­σε­ων. Τα απο­τε­λέ­σμα­τα είναι γνω­στά, μεγά­λες οικο­νο­μι­κές κρί­σεις  με απο­κο­ρύ­φω­μα το 2008  που επέ­φε­ρε  μία παρα­τε­τα­μέ­νη ύφε­ση που συνε­χί­ζε­ται και στις μέρες μας.. Πως προ­έ­κυ­ψε όμως το   «πρω­τείο της αγο­ράς» και πιο εύστο­χα των χρη­μα­τα­γο­ρών  στη δια­μόρ­φω­ση της οικο­νο­μι­κής παγκο­σμιο­ποί­η­σης,  και πως παί­ζει καθο­ρι­στι­κό ρόλο σήμερα;

Στο επί­κε­ντρο της απά­ντη­σης βρί­σκε­ται το δόγ­μα της  νεο­κλα­σι­κής σχο­λής των οικο­νο­μι­κών ή αλλιώς η σχο­λή του Σικά­γου που κυριάρ­χη­σε και ποδη­γέ­τη­σε το οικο­νο­μι­κό  σύστη­μα. Σε όλη αυτή την περί­ο­δο η νεο­κλα­σι­κή σχο­λή πέτυ­χε το στό­χο της την ανα­δια­νο­μή του εισο­δή­μα­τος υπέρ των πλου­σί­ων, την από­λυ­τη ελευ­θε­ρία του κεφα­λαί­ου εις βάρος των δυνά­με­ων της εργασίας.

Σήμε­ρα αυτό το δόγ­μα ανα­γνω­ρί­ζε­ται ως φοντα­με­ντα­λι­σμός της αγο­ράς «Οι κύριοι υπο­στη­ρι­κτές του φοντα­µε­ντα­λι­σµού των αγο­ρών εκτός από Φρί­τμαν  ο Αυστρια­κός οικο­νο­µο­λό­γος Φρί­ντριχ Χάγιεκ (…) Αντλώ­ντας επι­χει­ρή­μα­τα από το σώµα της φιλε­λεύ­θε­ρης πολι­τι­κής σκέ­ψης του Τόµας Χοµπς, του Τζων Λοκ και του Τζων Στού­αρτ Μιλλ, απο­µειώ­νουν τους ανθρώ­πους στον «homo economicus», ένα ορθο­λο­γι­κό, εγω­ι­στι­κό ζώο που ανα­ζη­τά την ευτυ­χία του σε ηδο­νές φτη­νών κατα­να­λω­τι­κών αγα­θών και συσ­σώ­ρευ­σης πλού­του». Για τους φοντα­με­ντα­λι­στές της αγο­ράς η ελεύ­θε­ρη αγο­ρά είναι η αρχή των πάντων.

Προ­βάλ­λει την Ελευ­θε­ρία ως γενι­κό­τη­τα επι­λο­γής για κάθε άτο­μο και την ταυ­τί­ζει με την Ελεύ­θε­ρη αγο­ρά των τρα­πε­ζι­τών και των μεγά­λων εται­ρειών. Παρου­σιά­ζει τις μεγά­λες οικο­νο­μι­κές απο­φά­σεις με  την ελευ­θε­ρία του οποιου­δή­πο­τε κατα­να­λω­τή να επι­λέ­ξει ένα προ­ϊ­όν από ένα άλλο. Την μια μάρ­κα από την άλλη. Και  ταυ­τί­ζει αυτή  την Ελευ­θε­ρία με  Ελευ­θε­ρία των τρα­πε­ζι­τών να επι­βά­λουν τους όρους των χρη­μα­το­δο­τή­σε­ων και των φόρων που θα επι­βλη­θούν από το κρά­τος, καθώς και την επι­λο­γή των επεν­δύ­σε­ων που θα γίνουν όχι μόνο από τις επεν­δύ­σεις των ιδιω­τών αλλά και με τις επι­δο­τή­σεις του κρά­τους. Ως επι­χει­ρή­μα­τα παρα­θέ­τει μια σει­ρά από σοφι­στεί­ες όπως: Η οικο­νο­μι­κή ελευ­θε­ρία είναι αυτο­σκο­πός. Η ελευ­θε­ρία του ατό­μου είναι έσχα­τος σκο­πός. Ελευ­θε­ρία είναι το δικαί­ω­μα να μην ασφα­λί­ζε­σαι για το γήρας, να μη πλη­ρώ­νεις φόρους για την παι­δεία και την υγεία η οποία μπο­ρεί να είναι ιδιω­τι­κή. Το χρή­μα είναι πηγή της ελευ­θε­ρί­ας αφού μπο­ρείς να τα  αγο­ρά­ζεις όλα  όσα θέλεις, αφού βέβαια το έχεις. Και μπο­ρούν να το έχουν όλοι εφό­σον εργά­ζο­νται και δεν είναι τεμπέ­λη­δες. Η αγο­ρά χάρις στην αυτο­ρυθ­μι­ζό­με­νη οικο­νο­μία της μπο­ρεί να δημιουρ­γεί θέσεις εργα­σί­ας για όλους. Άνερ­γοι είναι όσοι δεν θέλουν να δουλέψουν.

Τέλος, η δικαιο­λό­γη­ση αυτής της ηγε­μο­νί­ας της αγο­ράς  γίνε­ται με την επί­κλη­ση στην  φυσιο­κρα­τία  και κάτω από την σκιά του δικαί­ου του ισχυ­ρού.  Με άλλα λόγια του οικο­νο­μι­κού  δαρ­βι­νι­σμού. Επο­μέ­νως  ο πλού­τος δικαιω­μα­τι­κά ανή­κει στους ισχυ­ρούς. Απο­κρύ­πτε­ται βέβαια ενώ  απο­σιω­πά­ται ότι οι πηγές πλού­του από τη γη και οι φυσι­κοί  πόροι μοι­ρά­στη­καν σε λίγους από το κρά­τος της ολι­γαρ­χί­ας. Έτσι  ενώ το δόγ­μα της νεο­κλα­σι­κής σχο­λής μιλά­ει για δρα­στι­κό περιο­ρι­σμό του κοι­νω­νι­κού κρά­τους, σε καμία περί­πτω­ση δεν θέλει να θιγεί το κρά­τος των προ­νο­μί­ων της οικο­νο­μι­κής ολιγαρχίας.

Ο κεϊν­σια­νος οικο­νο­μο­λό­γος Joseph stiglitz στο βιβλίο του ο θρί­αμ­βος της απλη­στί­ας και στη συνέ­χεια στο «τίμη­μα της ανι­σό­τη­τας» έχει μιλή­σει για τις κατα­στρο­φι­κές επι­δρά­σεις αυτής της οικο­νο­μι­κής σχο­λής. Θα εξε­τά­σου­με λοι­πόν το πρω­τείο της αγο­ράς σε αντι­πα­ρά­στα­ση με τις από­ψεις των κεν­σια­νών οικο­νο­μο­λό­γων. Είναι προ­φα­νές πως πίσω από το πρω­τείο της οικο­νο­μι­κής κρύ­βε­ται η ηγε­μο­νία της οικο­νο­μι­κής ολι­γαρ­χί­ας. Μία εξου­σία που ασφα­λώς δεν φανε­ρώ­νει τις προ­θέ­σεις της και δεν μπο­ρεί να πει καθα­ρά στην κοι­νω­νία ότι ο αντι­κει­με­νι­κός της σκο­πός είναι η κερ­δο­σκο­πία και όχι η ευη­με­ρία των πολ­λών. Για αυτό στην   επι­κοι­νω­νια­κή της στρα­τη­γι­κή φορά­ει  τη μάσκα της ελευθερίας.

 

Εδώ, αξί­ζει να επι­ση­μά­νου­με ότι αυτή η ηγε­μο­νία δοκι­μά­στη­κε πλέ­ον στην πρά­ξη για ένα τρί­το του αιώ­να και έχου­με ως  απο­τέ­λε­σμα ότι ωφε­λή­θη­κε το 1% του πλη­θυ­σμού και ζημιώ­θη­κε το 99%. Ο Τόμας Πικετ­τύ στο βιβλίο του «το κεφά­λαιο τον 21ο αιώ­να» τεκ­μη­ριώ­νει με στα­τι­στι­κά στοι­χεία αυτή την εξέ­λι­ξη. Η άνι­ση κατα­νο­μή του πλού­του έγι­νε προ­φα­νώς υπέρ των πιο πλου­σί­ων  κι αυτό είναι το τίμη­μα της ανι­σό­τη­τας με κατα­στρε­πτι­κές συνέ­πειες στην οικο­νο­μι­κή ισορ­ρο­πία και τη βιω­σι­μό­τη­τα του συστή­μα­τος που χρειά­ζε­ται κάθε φορά το κρά­τος ως πυρο­σβέ­στη για να σώσει τις τρά­πε­ζες από  “Θρί­αμ­βος της απλη­στί­ας” και τις αυτο­κα­τα­στρε­πτι­κές συνέ­πειες. Μπο­ρού­με να επι­ση­μά­νου­με επί­σης,  αφ΄ ενός στο ληστρι­κό πλου­τι­σμό των στε­λε­χών οικο­νο­μι­κού συστή­μα­τος και αφ΄ετέρου, στις κατα­στρε­πτι­κές συνέ­πειες του ίδιου του οικο­νο­μι­κού συστή­μα­τος το οποίο τελι­κά  αυτο­πα­γι­δεύ­τη­κε από την ίδια παγί­δα που έστη­σαν στους κατα­να­λω­τές προ­ε­ξο­φλώ­ντας την εργα­σία του μέλ­λο­ντος για δυο γενιές. Την κρί­ση χρέ­ους και των ενυ­πό­θη­κων δανείων.

Οι τρα­πε­ζί­τες και τα χρη­μα­το­πι­στω­τι­κά ιδρύ­μα­τα των ΗΠΑ, υπε­ρη­φα­νεύ­ο­νται για τα πανέ­ξυ­πνα νέα επεν­δυ­τι­κά τους μέσα νέα προ­ϊ­ό­ντα που είχαν δημιουρ­γή­σει, τα οποία παρό­λο που δια­φη­μί­ζο­νταν ως μέσα δια­χεί­ρι­σης κιν­δύ­νων, ήταν τόσο επι­κίν­δυ­να που απεί­λη­σαν με κατάρ­ρευ­ση ολό­κλη­ρο το χρη­μα­το­πι­στω­τι­κό σύστη­μα των ΗΠΑ.

Οι οίκοι  πιστο­λη­πτι­κής αξιο­λό­γη­σης,  ενέ­κρι­ναν αυτά τα τοξι­κά μέσα ενώ το καθή­κον τους ήταν να βάλουν φρέ­νο στην επέ­κτα­ση τους και έτσι εκμε­ταλ­λεύ­τη­καν  και άλλους εκτός από τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες και στο εξω­τε­ρι­κό να αγο­ρά­σουν τα τοξι­κά τους προ­ϊ­ό­ντα ανά­με­σά τους πολ­λά συντα­ξιο­δο­τι­κά ταμεία.

Οργα­νι­σμοί  που ανα­ζη­τού­σαν ασφα­λείς τοπο­θε­τή­σεις για χρή­μα­τα τα οποία είχαν βάλει στην άκρη οι εργα­ζό­με­νοι για τη σύντα­ξή τους, κοντο­λο­γίς οι χρη­μα­το­πι­στω­τι­κές αγο­ρές των ΗΠΑ είχαν απο­τύ­χει σε ότι αφο­ρού­σε τις ουσια­στι­κές κοι­νω­νι­κές λει­τουρ­γί­ες της δια­χεί­ρι­σης κιν­δύ­νων κατα­νο­μής κεφα­λαί­ων και κινη­το­ποί­η­σης απο­τα­μιεύ­σε­ων, με παράλ­λη­λη δια­τή­ρη­ση του κόστους των συναλ­λα­γών σε χαμη­λά επίπεδα.

Οι τρα­πε­ζί­τες φέρ­θη­καν άπλη­στα επει­δή είχαν τα κίνη­τρα και τις ευκαι­ρί­ες για να εκμε­ταλ­λευ­τούν την ασυ­δο­σία των συναλ­λα­γών. Και αυτό είναι τώρα που πρέ­πει να αλλά­ξει λένε οι κεϊν­συα­νοί οικονομολόγοι.

Στον κολο­φώ­να της δόξας τους οι αγο­ρές, τα χρό­νια πριν από την κρί­ση παρου­σί­α­ζαν φου­σκω­μέ­νες αγο­ρές που απορ­ρο­φού­σαν το 40% από τα κέρ­δη των μεγά­λων επι­χει­ρή­σε­ων. Όλες αυτές τις δρα­στη­ριό­τη­τες οι οίκοι πιστο­λη­πτι­κής αξιο­λό­γη­σης της αξιο­λο­γού­σαν με τρία ΑΑΑ..

Αυτό το φαι­νό­με­νο δεν είναι απο­τέ­λε­σμα τυχαί­ας εξέ­λι­ξης, αλλά μία σκό­πι­μη στρα­τη­γι­κή πού είναι η και­ρός να ανα­γνω­ρί­σου­με όσα συνέ­βη­σαν τα τελευ­ταία 40 χρό­νια. Για  να αλλά­ξου­με ρότα είναι ανα­γκαία η  δια­τή­ρη­ση αυτού του είδους κρά­τος κοι­νω­νι­κής πρό­νοιας που εξυ­πη­ρε­τεί όλους τους ανθρώπους.

Σύμ­φω­να με τις αρχές της δικαιο­σύ­νης της ισό­τι­μης μετα­χεί­ρι­σης της ισό­τη­τας των ευκαι­ριών- η οποία δεν προ­κύ­πτει από μόνη της αλλά κάποιος και ιδιαί­τε­ρα η κοι­νω­νία πρέ­πει να φρο­ντί­σει για αυτό.  Είναι προ­φα­νές ότι το κρά­τος στο βαθ­μό που εκφρά­ζει την κοι­νω­νία, δεν θα πρέ­πει να αιχ­μα­λω­τί­ζε­ται από άλλα ειδι­κά συμ­φέ­ρο­ντα των ελίτ, χρειά­ζο­νται αντίρ­ρο­πες πολι­τι­κές δυνάμεις.

 

Για­τί η κοι­νω­νία και η πολι­τεία μας έχουν πάψει να συμ­βα­δί­ζουν όλοι οι ανθρώ­πι­νοι θεσμοί είναι επιρ­ρε­πής στα λάθη. Οι αγο­ρές δεν είναι αλάν­θα­στες οι αγο­ρές σφά­λουν λέει λέει ο μεγι­στά­νας των χρη­μα­τα­γο­ρών Σόρος. Κανείς βέβαια από τους κεν­σια­νούς οικο­νο­μο­λό­γους  δεν προ­τεί­νει να καταρ­γή­σου­με τις μεγά­λες εται­ρεί­ες πολ­λές φορές όμως αυτές εκμε­ταλ­λεύ­ο­νται τους εργα­ζό­με­νους ή βλά­πτουν το περι­βάλ­λον ή επι­δί­δο­νται σε πρα­κτι­κές κατα­στρα­τή­γη­σης του ανταγωνισμού.

Το χει­ρό­τε­ρο πρό­βλη­μα είναι ότι υπο­νό­μευ­σαν την πολι­τι­κή της πλή­ρους απα­σχό­λη­σης και έφε­ραν τη λιτό­τη­τα ως συνέ­πεια. Από τη μια αυξά­νο­ντας τα δημό­σια ελλείμ­μα­τα σε αντί­θε­ση με αυτά που υπο­σχέ­θη­καν, με τον ενυ­πό­θη­κο  δανει­σμό για την επέ­κτα­ση των κατα­σκευών κατοι­κί­ας και εμπο­ρι­κών ακι­νή­των , με τις περι­κο­πές στην κοι­νω­νι­κή ασφά­λι­ση, τη λιτό­τη­τα και την ιδε­ο­λη­ψία της δεξιάς τον φετι­χι­σμό των ελλειμ­μά­των, της έκπτω­σης των φόρων προς τους πλούσιους.

Αυτή η εμμο­νή τελι­κά έφε­ρε την αυτο­πα­γί­δευ­ση των τρα­πε­ζών με τα ενυ­πό­θη­κα δάνεια μέσα από την συμπαι­γνία της υπερ­κο­στο­λό­γη­σης των κατοι­κιών για να βγουν άνε­τα τα μπό­νους.  Κατό­πιν με το σκά­σι­μο της φού­σκα πρό­τει­ναν για θερα­πεία  τη λιτό­τη­τα που αντί να μειώ­σει τις επι­πτώ­σεις της κρί­σης έκα­νε τα πράγ­μα­τα χειρότερα.

Μια  υπεύ­θυ­νη πολι­τι­κή για τη δια­τή­ρη­ση της οικο­νο­μί­ας σε κατά­στα­ση πλή­ρους απα­σχό­λη­σης είναι η μακρο­οι­κο­νο­μι­κή πολι­τι­κή νομι­σμα­τι­κή και δημο­σιο­νο­μι­κή για πηγαί­νουν τα πράγ­μα­τα καλά. Υπό αυτές τις συν­θή­κες οικο­νο­μία λει­τουρ­γεί σε σχε­δόν κατά­στα­ση πλή­ρους απασχόλησης.

Το σύμ­φω­νο στα­θε­ρό­τη­τας “Σύμ­φω­νο της Ουά­σι­κτον” μας λέει πως οι σύγ­χρο­νη μακρο­οι­κο­νο­μι­κή και νομι­σμα­τι­κή πολι­τι­κή η οποία επι­κε­ντρώ­νε­ται στο πλη­θω­ρι­σμό είναι η  δια­τή­ρη­ση του σε χαμη­λά και στα­θε­ρά επί­πε­δα, γεν­νά δήθεν τις μακρο­οι­κο­νο­μι­κές συν­θή­κες υπό τις οποί­ες μπο­ρεί να ανθί­σει μία οικο­νο­μία της αγο­ράς και να έχου­με συνε­χή ανάπτυξη.

Ο πλη­θω­ρι­σμός αντί­θε­τα σε  ιδιαί­τε­ρα υψη­λά και αστα­θή επί­πε­δα μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει πρό­βλη­μα. Ωστό­σο στις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες και η Ευρώ­πη  πάνω από ένα τρί­το του αιώ­να έχουν να αντι­με­τω­πί­σουν σοβα­ρό πρό­βλη­μα με τον πλη­θω­ρι­σμό.  Έτσι οι νεο­φι­λε­λεύ­θε­ροι οικο­νο­μο­λό­γοι προ­ση­λω­μέ­νοι στα προ­βλή­μα­τά του χθες δεν μπο­ρούν να αντι­με­τω­πί­σουν τα πιε­στι­κά προ­βλή­μα­τα του σήμε­ρα που προη­γή­θη­καν της Μεγά­λης ύφε­σης του 2008 λέει  από την πλευ­ρά του ο Ζοζέφ  Στίγκλιτς.

Οι αγο­ρές δεν αυτο­ρυθ­μί­ζο­νται τελι­κώς. Οι αγο­ρές αυτο­κα­τα­στρέ­φο­νται δίχως την προ­στα­σία του Κρά­τους. Το παρά­δο­ξο ιστο­ρι­κό τους επί­τευγ­μα όμως είναι ότι ελέγ­χουν με την οικο­νο­μι­κή εξου­σία  το ίδιο το κρά­τος. Οι αγο­ρές ασκούν οικο­νο­μι­κή εξου­σία από αυτό εξαρ­τά­ται η τερά­στια δυνα­μι­κή τους. Από την από­λυ­τη εξου­σία της αγο­ράς πάνω στην κοι­νω­νία. Αν αφαι­ρέ­σεις αυτή την από­λυ­τη εξου­σία και εφαρ­μο­στεί ο συμ­βι­βα­σμός κρά­τους ‑αγο­ράς όπως εφαρ­μό­στη­κε ιστο­ρι­κά με κεϊ­υν­σια­νό μοντέ­λο τότε, η ρύθ­μι­ση και η πρό­λη­ψη από τις αυτο­κα­τα­στρο­φι­κές τάσεις της αγο­ράς είναι εφικτή.

Η Κεϊ­υν­σια­νή σχολή

υνσια­νή σχο­λή βασί­ζε­ται στο συμ­βι­βα­σμό κρά­τους και αγο­ράς στη βάσΗ Κεϊη ενός νέου κοι­νω­νι­κού συμ­βο­λαί­ου, ξεκι­νώ­ντας από την έλλει­ψη θέσε­ων απα­σχό­λη­σης και τις ασυμ­με­τρί­ες της παγκο­σμιο­ποί­η­σης που έχουν γεν­νή­σει αντα­γω­νι­σμό για τις θέσεις απα­σχό­λη­σης απο­κα­θι­στά την ανι­σορ­ρο­πία ώστε, Χαμέ­νοι είναι οι εργα­ζό­με­νοι ενώ κερ­δι­σμέ­νοι είναι οι ιδιο­κτή­τες κεφαλαίου. 

Ένας από τους μύθους που προ­βλή­θη­κε από τη νεο­κλα­σι­κή θεω­ρία  ήταν εκεί­νος της οικο­νο­μι­κής προ­σφο­ράς που λέει ότι, η φορο­λό­γη­ση των πλου­σί­ων θα περιο­ρί­σει την εργα­σία και την απο­τα­μί­ευ­ση,  θα περιο­ρι­στούν και θα πλη­γούν   οι εργα­ζό­με­νοι και οι εισο­δη­μα­τί­ες και όχι μόνον οι πλού­σιοι από την αυξη­μέ­νη φορολογία.

Η οικο­νο­μι­κή ιστο­ρία των τελευ­ταί­ων 30 χρό­νων έδει­ξε ότι παρά  τις μειώ­σεις των φόρων οι επεν­δύ­σεις σε ανα­γκαί­ους τομείς της οικο­νο­μί­ας, όπως είναι η υγεία, η πρό­λη­ψη η και η ασφά­λι­ση, δεν ανα­πτύ­χθη­καν  περαι­τέ­ρω και βλέ­που­με σήμε­ρα ιδιαί­τε­ρα το πρό­βλη­μα στην Αμε­ρι­κή μετά την επι­δη­μιο­λο­γι­κή κρί­ση του κορο­νοιού πόσο επλήγη.

Ωστό­σο σήμε­ρα  το πρό­βλη­μά, δεν είναι η προ­σφο­ρά αλλά όπώς δεί­χνει  παρεμ­βα­τι­σμός με το πακέ­το Βiden  η ζήτη­ση. Οι μεγά­λες επι­χει­ρή­σεις οι οποί­ες έχουν τα ρευ­στά δια­θέ­σι­μα και   χρειά­ζε­ται να κάνουν οποία επέν­δυ­ση θέλουν, Δεν υπάρ­χει ζήτη­ση για προ­ϊ­ό­ντα που απο­φέ­ρουν κέρ­δη αλλά για προ­ϊ­ό­ντα που είναι κοι­νω­νι­κά ανα­γκαία όπως ανα­φέ­ρε­ται παραπάνω.

Για να τονω­θούν οι επεν­δύ­σεις πρέ­πει να επι­κε­ντρω­θού­με στο καλύ­τε­ρο δυνα­τό τρό­πο τόνω­σης της ζήτη­σης κι αυτό θα γίνει γεμί­ζο­ντας τις τσέ­πες των ανθρώ­πων της μεσαί­ας και κατώ­τε­ρης τάξης.

Ποιο ήταν το πρω­ταρ­χι­κό ζητού­με­νο της ηγε­μο­νί­ας της αγο­ράς, ήταν  να περιο­ρι­στούν οι φόροι για να διευ­κο­λυν­θεί το κεφά­λαιο σε νέες επεν­δύ­σεις . Οι θια­σώ­τες αυτής της αντί­λη­ψης επι­μέ­νουν ότι οι φόροι που επι­βάλ­λει το κρά­τος δημιουρ­γούν στρε­βλώ­σεις αλλά αυτό δεν ισχύ­ει ειδι­κό­τε­ρα για τους φόρους των προ­σώ­πων των ακι­νή­των  και των εκτά­σε­ων στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα βελ­τιώ­νουν την απο­δο­τι­κό­τη­τα της οικο­νο­μί­ας και υπάρ­χουν και κάποιοι νέοι φόροι που μπο­ρούν να κάνουν περισ­σό­τε­ρα  αντί να επι­κε­ντρώ­νε­ται η φορο­λο­γία στην εργα­σία. Πρό­κει­ται για  η φορο­λο­γία μπο­ρεί να επι­κε­ντρω­θεί στις δρα­στη­ριό­τη­τες που ήταν το περι­βάλ­λον όπως είναι το πετρέ­λαιο οι εξο­ρύ­ξεις  οι εται­ρεί­ες χημι­κών και όλες οι τοξι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες  πού μολύ­νουν το περι­βάλ­λον .Η φορο­λο­γία λοι­πόν μ΄αυτή τη λογι­κή  ο ρυπαί­νων πληρώνει.

Η παν­δη­μία άλλα­ξε τον ρου της παγκο­σμιο­ποι­η­μέ­νης οικο­νο­μί­ας, βύθι­σε στη Μεγά­λη Ύφε­ση τις ισχυ­ρές οικο­νο­μί­ες και πλήτ­τει όσες στη­ρί­ζο­νταν περισ­σό­τε­ρο στον του­ρι­σμό και τις υπη­ρε­σί­ες (κυρί­ως μετα­φο­ρές), που ήταν και οι πρώ­τοι δρό­μοι που απο­κό­πη­καν για να ελεγ­χθεί η πανδημία.

Αυτές οι συν­θή­κες μας ανα­γκά­ζουν περισ­σό­τε­ρο να προ­σέ­ξου­με το παρεμ­βα­τι­κό και κοι­νω­νι­κό κρά­τος για να βγει η οικο­νο­μία από τη μεγά­λη στενωπό.

Το νέο κοι­νω­νι­κό συμβόλαιο

Για να υπάρ­ξει ένα νέο κοι­νω­νι­κό συμ­βό­λαιο οι κεϊν­σια­νοί οικο­νο­μο­λό­γοι  προ­τεί­νουν τη δημιουρ­γία ενός συστή­μα­τος πιο Προ­ο­δευ­τι­κής φορο­λο­γί­ας εισο­δή­μα­τος και εται­ρι­κών κερ­δών με λιγό­τε­ρα παρα­θυ­ρά­κια δια­φυ­γής των μεγά­λων εται­ριών από το φορο­λο­γι­κό σύστη­μα ένα δίκαιο φορο­λο­γι­κό σύστη­μα που θα φορο­λο­γεί τους κερ­δο­σκό­πους του­λά­χι­στον με τον ίδιο συντε­λε­στή  που ισχύ­ει για τα μεσαία και  χαμη­λό­τε­ρα εισο­δή­μα­τα.  Η Κευν­σια­νή Σχο­λή το αντί­πο­δα της νεο­κλα­σι­κής σχο­λής  της σχο­λής του Σικά­γο υπο­στη­ρί­ζε­ται από σημα­ντι­κούς οικο­νο­μο­λό­γους που επισημαίνουν .

Ενα κοι­νω­νι­κό Κρά­τος πού να στο­χεύ­ει στην υγειο­νο­μι­κή περί­θαλ­ψη για όλους την βελ­τί­ω­ση της πρό­σβα­σης για την παι­δεία στην ενί­σχυ­ση άλλων προ­γραμ­μά­των κοι­νω­νι­κής προ­στα­σί­ας και τη βοή­θεια προς τους απλούς πολί­τες να αποταμιεύουν.

Η υγειο­νο­μι­κή περί­θαλ­ψη για όλους,  έχει δύο σημα­ντι­κά εμπό­δια στην προ­σπά­θεια των ανθρώ­πων υλο­ποι­ή­σουν τις οικο­νο­μι­κές τους φιλο­δο­ξί­ες και και πολ­λές φορές μέσα στις απώ­λειες είναι και η απώ­λεια της εργα­σί­ας. Για παρά­δειγ­μα οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες δια­θέ­τουν το πιο ανε­παρ­κές σύστη­μα υγεί­ας μετα­ξύ των προηγ­μέ­νων βιο­μη­χα­νι­κών χωρών με τις χει­ρό­τε­ρες επι­δό­σεις και αυτό για­τί η υγειο­νο­μι­κή περί­θαλ­ψη των ΗΠΑ ανέ­κα­θεν παρε­χό­ταν από συνει­σφο­ρές εργο­δο­τών ιδιω­τι­κές ασφα­λί­σεις και όχι από το κράτος.

Το υψη­λό κόστος οφεί­λε­ται ιδιω­τι­κό χαρα­κτή­ρα των ασφα­λι­στι­κών ταμεί­ων και φαρ­μα­κο­βιο­μη­χα­νιών ενώ άλλες χώρες με καλύ­τε­ρο κοι­νω­νι­κό κρά­τος και αλλη­λο­α­σφα­λι­στι­κά ταμεία έχουν περιο­ρί­σει αυτές τις προ­σό­δους. Είναι προ­φα­νές ότι η έλλει­ψη εύκο­λης πρό­σβα­σης στην υγειο­νο­μι­κή περί­θαλ­ψη συνει­σφέ­ρει σημα­ντι­κά στην ανι­σό­τη­τα η οποία με τη σει­ρά της υπο­νο­μεύ­ει την  από­δο­ση της ίδιας της  οικονομίας.

Η πρό­σβα­ση στην παι­δεία μπο­ρεί να βελ­τιω­θεί μόνο με την ποιό­τη­τα της δημό­σιας Παι­δεί­ας και αυτό απο­δει­κνύ­ε­ται σε όλο τον κόσμο οι κερ­δο­σκο­πι­κού χαρα­κτή­ρα σχο­λές είτε χρη­μα­το­δο­τού­νται με κρα­τι­κά δάνεια ή δάνεια με κρα­τι­κή εγγύ­η­ση, είτε με ιδιω­τι­κά δάνεια που συνο­δεύ­ο­νται από το βρό­χο της αδυ­να­μί­ας δια­γρα­φή σε περί­πτω­ση πτώ­χευ­σης. Με αυτές τις συν­θή­κες  απέ­τυ­χαν να αυξή­σουν τις ευκαι­ρί­ες ώστε να γίνει προ­σι­τή η παι­δεία για τους φτω­χούς αλλά φιλό­δο­ξους Αμε­ρι­κα­νούς. Μπο­ρεί μερι­κοί να βρουν  καλύ­τε­ρες δου­λειές αλλά η συντρι­πτι­κή πλειο­νό­τη­τα απλώς βγαί­νει φορ­τω­μέ­νη με ακό­μα μεγα­λύ­τε­ρα χρέη.

 

Χρειά­ζο­νται ενερ­γη­τι­κές μορ­φές εργα­τι­κής πολι­τι­κής και ενί­σχυ­ση της κοι­νω­νι­κής προ­στα­σί­ας.  Οι εργα­ζό­με­νοι θα χρεια­στούν ενερ­γό συν­δρο­μή για να μπο­ρέ­σουν να μετα­κι­νη­θούν από τις θέσεις απα­σχό­λη­σης που χάνο­νται στις νέες θέσεις απα­σχό­λη­σης που δημιουρ­γού­νται. Και αυτό μπο­ρεί να γίνει με επέν­δυ­ση στην Παι­δεία την τεχνο­λο­γία προ­κει­μέ­νου να δια­σφα­λι­στεί ότι οι νέες θέσεις απα­σχό­λη­σης είναι του­λά­χι­στον εξί­σου καλές με εκεί­νες που χάνονται.

Επει­δή το χρη­μα­το­πι­στω­τι­κό μας σύστη­μα δυσκο­λεύ­ε­ται να επα­νέλ­θει στη βασι­κή λει­τουρ­γία της παρο­χής των χρη­μα­το­δο­τι­κών κεφα­λαί­ων για νέες επι­χει­ρή­σεις του μέλ­λο­ντος το κρά­τος είναι απα­ραί­τη­το να ανα­λά­βει ακό­μη πιο ενερ­γό ρόλο σε ότι αφο­ρά τη χρη­μα­το­δό­τη­ση των νέων επι­χει­ρή­σε­ων που θα δημιουρ­γή­σουν και νέες θέσεις απασχόλησης.

Με αυτό το τρό­πο θα γίνει και η απο­κα­τά­στα­ση της βιώ­σι­μης και δίκαι­ης οικο­νο­μι­κής μεγέ­θυν­σης, βασι­σμέ­νης στις δημό­σιες επεν­δύ­σεις η οποία θα παρέ­χει τα μέσα για να αντι­με­τω­πί­σου­με τα πλέ­ον δυσε­πί­λυ­τα προ­βλή­μα­τα της κοι­νω­νί­ας συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και εκεί­νων που προ­κα­λού­νται αυτή τη στιγ­μή από την ύφε­ση. Το κυριό­τε­ρο πρό­βλη­μα που αντι­με­τω­πί­ζουν οι προηγ­μέ­νες οικο­νο­μί­ες της Δύσης και της Ευρώ­πης είναι η έλλει­ψη ζήτη­σης. Η τόνω­ση της ζήτη­σης και της κατα­νά­λω­σης μπο­ρεί να γίνει μόνο με την παρέμ­βα­ση του κρά­τους για την πλή­ρη απασχόληση.

 Η σχο­λή της ρύθμισης

Μια άλλη σχο­λή θεώ­ρη­σης της οικο­νο­μί­ας είναι η σχο­λή της ρύθ­μι­σης η οποία βασί­ζε­ται στη θεω­ρία της κατα­νά­λω­σης. Η θεω­ρία κατα­νά­λω­σης της Ρύθ­μι­σης βασί­ζε­ται σε μία απλή και κομ­ψή ιδέα. Στα προ-Φορ­ντι­στι­κά στά­δια οι εργά­τες εμπλέ­κο­νταν στο καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα μέσω κυρί­ως της παρα­γω­γής, ενώ η κατα­νά­λω­ση τους παρέ­με­νε προ­σα­να­το­λι­σμέ­νη σε μη-καπι­τα­λι­στι­κά προϊόντα.

Οι βασι­κοί αγο­ρα­στές των καπι­τα­λι­στι­κών προ­ϊ­ό­ντων ήταν οι ίδιοι οι καπι­τα­λι­στές και τα μεσαία στρώ­μα­τα. Με την ανά­πτυ­ξη του φορ­τι­κού μοντέ­λου μετά τη 2^η βιο­μη­χα­νι­κή επα­νά­στα­ση η ζήτη­ση προ­κα­λεί­ται σε μεγά­λο βαθ­μό από την μαζι­κή κατα­νά­λω­ση των εργα­τι­κών μαζών. Έτσι κάθε περιο­ρι­σμός στη μαζι­κή κατα­νά­λω­ση αντα­να­κλά και στον περιο­ρι­σμό της ζήτη­σης. Με αυτή τη λογι­κή σήμε­ρα η οικο­νο­μι­κή κρί­ση είναι κρί­ση της ζήτη­σης στην οποία δεν μπο­ρεί ασφα­λώς να απα­ντή­σει η πολι­τι­κή της λιτό­τη­τας που προ­τεί­νει η σχο­λή του Σικά­γο και το Σύμ­φω­νο της Ουάσιγκτον.

Μια δεκα­ε­τία πριν την ύφε­ση του 2008 η νέα σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία των Εργα­τι­κών στην Αγγλία του Τόνυ Μπλέρ και οι Γερ­μα­νι­κή σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία του Σρέ­ντερ εφάρ­μο­σαν την οικο­νο­μι­κή πολι­τι­κή του τρί­του δρό­μου απο­δε­χό­με­νοι τον περιο­ρι­σμό του κρά­τους στην οικο­νο­μία και ιδιαί­τε­ρα του κρά­τους πρό­νοιας σε αυτούς που το έχουν πραγ­μα­τι­κά ανάγκη.

Ο Γκί­ντενς θεω­ρη­τι­κός του τρί­του δρό­μου μιλού­σε για την ανα­νέ­ω­ση της Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας σ’ έναν κόσμο, όπου οι από­ψεις της παλαιάς αρι­στε­ράς έχουν πλέ­ον κατα­στεί απαρ­χαιω­μέ­νες, ενώ οι θέσεις της νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρης παλαιάς δεξιάς έχουν απο­δει­χτεί ανε­παρ­κείς και αντι­φα­τι­κές. Ο Γκί­ντενς πίστευε ότι η μάχη για τον περιο­ρι­σμό των ανι­σο­τή­των είναι πάντα ανα­γκαία και ότι μια κυβέρ­νη­ση μπο­ρεί να συμ­βά­λει απο­φα­σι­στι­κά σε αυτήν. Ο τρί­τος δρό­μος δια­τύ­πω­νε δεν επαγ­γέλ­λε­ται την κατάρ­γη­ση του κρά­τους πρό­νοιας· τάσ­σε­ται ενα­ντί­ον των αλό­γι­στων κρα­τι­κών δαπα­νών, ενώ, αντί­θε­τα, υπο­στη­ρί­ζει επεν­δύ­σεις σε τομείς όπως η εκπαί­δευ­ση. Στην παλιά δια­μά­χη για «περισ­σό­τε­ρο» ή «λιγό­τε­ρο» κρά­τος ο τρί­τος δρό­μος απα­ντά: περισ­σό­τε­ρη δημο­κρα­τία σε όλα τα επί­πε­δα. Πρό­βα­λε την τον ρόλο της κοι­νω­νί­ας πολι­τών και της κοι­νω­νι­κής οικο­νο­μί­ας αλλά χωρίς σημα­ντι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα σε πρα­κτι­κό επίπεδο.

Η προ­σέγ­γι­ση αυτή απο­δεί­χθη­κε στην πρά­ξη συντη­ρι­κό­τε­ρη των κεϊν­σι­νών οικο­νο­μο­λό­γων και σήμε­ρα έχει εγκαταλειφθεί.

Η  ανά­πτυ­ξη όμως της κοι­νω­νι­κής οικο­νο­μί­ας και της πολι­τι­κής για την πρά­σι­νη οικο­νο­μία παρα­μέ­νει επί­και­ρη. Βρί­σκε­ται βέβαια  πέραν του Κεϊν­σια­νου μοντέ­λου του κρα­τι­κού παρεμ­βα­τι­σμού, αφού εδώ πρό­κει­ται για πρω­το­βου­λί­ες της ίδιας της κοι­νω­νί­ας με τη δημιουρ­γία κοι­νω­νι­κών επιχειρήσεων.

 Ο τέταρ­τος δρό­μος είναι η κατεύ­θυν­ση  που κινού­νται σήμε­ρα οι νέες πολι­τι­κές δυνά­μεις που βάζουν μπρο­στά την κοι­νω­νία και την πολι­τι­κή. Ο κοι­νω­νι­κός παρεμ­βα­τι­σμός στην οικο­νο­μία συνο­ψί­ζε­ται στο τρί­πτυ­χο «αντα­γω­νι­σμός, στό­χευ­ση, μεταρ­ρυθ­μί­σεις». Με αυτή τη προ­σέγ­γι­ση άμε­ση προ­τε­ραιό­τη­τα πρέ­πει να είναι το σπά­σι­μο των μονο­πω­λί­ων, είτε αυτά είναι κρα­τι­κά (όπως στην Κίνα, την Ινδία κ.ά. ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες) είτε είναι ιδιω­τι­κά όπως οι «πολύ-μεγά­λοι-για-να-απο­τύ­χουν χρη­μα­το­πι­στω­τι­κοί οργα­νι­σμοί» των ανε­πτυγ­μέ­νων χωρών. Η εκτε­νής απε­λευ­θέ­ρω­ση των επαγ­γελ­μά­των εμπί­πτει σε αυτήν ακρι­βώς την κατη­γο­ρία. «Δεύ­τε­ρη προ­τε­ραιό­τη­τα πρέ­πει να είναι η επί­θε­ση στην ανι­σό­τη­τα με πολύ πιο στο­χευ­μέ­νες και προ­ο­δευ­τι­κές κοι­νω­νι­κές δαπάνες».

 

Βρεί­τε μας και στη σελί­δα μας στο Facebook:

Η Πολι­τι­κή σήμερα