Η Ελληνική Ομογένεια στην Αυστραλία: Παρελθόν, παρόν και το μέλλον μιας ζωντανής παροικίας

Η ιστο­ρία της ελλη­νι­κής ομο­γέ­νειας στην Αυστρα­λία είναι ένα από τα σημα­ντι­κό­τε­ρα κεφά­λαια της σύγ­χρο­νης ελλη­νι­κής δια­σπο­ράς. Από τους πρώ­τους μετα­νά­στες των αρχών του 20ού αιώ­να μέχρι τους νεο­φερ­μέ­νους Έλλη­νες που εγκα­τα­στά­θη­καν εκεί την τελευ­ταία δεκα­ε­τία, οι Έλλη­νες της Αυστρα­λί­ας απο­τε­λούν μια πολυ­ε­πί­πε­δη, δυνα­μι­κή και πολυ­ε­θνι­κά ανα­γνω­ρι­σμέ­νη κοι­νό­τη­τα.

 Από την Καλλίπολη στο Fremantle: Τα πρώτα βήματα

Η παρου­σία Ελλή­νων στην Αυστρα­λία χρο­νο­λο­γεί­ται ήδη από τα τέλη του 19ου αιώ­να, ωστό­σο η πρώ­τη μαζι­κή μετα­να­στευ­τι­κή ροή σημειώ­νε­ται μετά τον Α’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο. Σημα­ντι­κό ρόλο έπαι­ξαν τότε οι ελλη­νο­αυ­στρα­λοί στρα­τιώ­τες που υπη­ρέ­τη­σαν στη Μάχη της Καλ­λί­πο­λης το 1915, αλλά και οι οικο­νο­μι­κές δυσχέ­ρειες στην Ελλάδα.

Στη δεκα­ε­τία του ’50 και ’60, με το τέλος του Εμφυ­λί­ου, φθά­νουν δεκά­δες χιλιά­δες Έλλη­νες ως οικο­νο­μι­κοί μετα­νά­στες, ιδί­ως από τη Λακω­νία, τη Μάνη, τα Δωδε­κά­νη­σα, την Ήπει­ρο και τα Επτάνησα.

«Ήρθα στη Μελ­βούρ­νη το 1964 από το χωριό μου στην Καλα­μά­τα. Δού­λε­ψα σε εργο­στά­σιο, έστει­λα λεφτά πίσω και έφτια­ξα οικο­γέ­νεια εδώ. Η Ελλά­δα δεν έφυ­γε ποτέ από την καρ­διά μας», λέει στη συντα­κτι­κή μας ομά­δα ο 84χρονος Μανώ­λης Καρα­γιάν­νης, σήμε­ρα επί­τι­μος πρό­ε­δρος του Παναρ­κα­δι­κού Συλ­λό­γου Βικτώριας.

Η σημερινή εικόνα: Μια κοινότητα που μεγαλώνει… διαφορετικά

Η απο­γρα­φή του 2021 από την Australian Bureau of Statistics (ABS) απο­κά­λυ­ψε πως 424.750 πολί­τες δήλω­σαν ελλη­νι­κή κατα­γω­γή, με τη Μελ­βούρ­νη να φιλο­ξε­νεί πάνω από 180.000. Αξιο­ση­μεί­ω­το είναι ότι η ελλη­νι­κή κοι­νό­τη­τα δεν περιο­ρί­ζε­ται πια στους παλιούς μετα­νά­στες, αλλά περι­λαμ­βά­νει και νέους επι­στή­μο­νες, επι­χει­ρη­μα­τί­ες και καλ­λι­τέ­χνες.

«Πολ­λοί ήρθα­με την τελευ­ταία δεκα­ε­τία, μετά την κρί­ση του 2010. Δεν είμα­στε μετα­νά­στες, αλλά ψηφια­κοί νομά­δες. Κρα­τά­με την κουλ­τού­ρα, αλλά διεκ­δι­κού­με κάτι νέο», μας λέει η 33χρονη Ελέ­νη Ντά­νου, web designer με κατα­γω­γή από τη Θεσ­σα­λο­νί­κη, που ζει στο Σίδνεϊ.

Παιδεία και Πολιτισμός: Οι προκλήσεις της διατήρησης της ταυτότητας

Η ελλη­νι­κή γλώσ­σα διδά­σκε­ται σε πάνω από 80 σχο­λεία, ενώ λει­τουρ­γούν 10 πλή­ρως ελλη­νό­φω­να ή δίγλωσ­σα εκπαι­δευ­τι­κά ιδρύ­μα­τα στη Βικτώ­ρια και τη Νέα Νότια Ουα­λία. Παράλ­λη­λα, τα πανε­πι­στή­μια Μελ­βούρ­νης, Μονάς και Νότιας Αυστρα­λί­ας φιλο­ξε­νούν έδρες Νεο­ελ­λη­νι­κών Σπουδών.

Ωστό­σο, η γλώσ­σα χάνε­ται αργά στη νέα γενιά τρί­της και τέταρ­της γενε­άς, με ανη­συ­χη­τι­κές τάσεις μεί­ω­σης της χρή­σης της στο σπίτι.

«Αν δεν επεν­δύ­σου­με τώρα σε δασκά­λους, υπο­τρο­φί­ες και πολι­τι­στι­κή εκπαί­δευ­ση, η ελλη­νι­κή γλώσ­σα στην Αυστρα­λία κιν­δυ­νεύ­ει να γίνει… πολι­τι­σμι­κό απο­λί­θω­μα», προει­δο­ποιεί ο καθη­γη­τής Γιάν­νης Πετρό­που­λος, διευ­θυ­ντής του Hellenic Museum της Μελβούρνης.

Εκδηλώσεις, φεστιβάλ και ελληνική επιχειρηματικότητα

Το Lonsdale Street Greek Festival και το Greek Film Festival είναι δύο από τα μεγα­λύ­τε­ρα φεστι­βάλ της παροι­κί­ας, ενώ ελλη­νι­κοί σύλ­λο­γοι, εστια­τό­ρια, πολι­τι­στι­κά σχή­μα­τα και εκκλη­σί­ες φρο­ντί­ζουν για τη δια­τή­ρη­ση των εθίμων.

Η ελλη­νι­κή κου­ζί­να, από τα παρα­δο­σια­κά σου­βλά­κια μέχρι τα σύγ­χρο­να fusion μενού, γνω­ρί­ζει άνθη­ση, ενώ οικο­γε­νεια­κές επι­χει­ρή­σεις δεύ­τε­ρης και τρί­της γενιάς έχουν πλέ­ον εξε­λι­χθεί σε ισχυ­ρά brands.

Πολιτική εκπροσώπηση και ελληνο-αυστραλιανές σχέσεις

Στην πολι­τι­κή σκη­νή, η παρου­σία ομο­γε­νών είναι στα­θε­ρή: από την Jenny Mikakos ως Υπουρ­γό Πολι­τι­σμού στη Βικτώ­ρια, έως την Maria Vamvakinou, μέλος του Ομο­σπον­δια­κού Κοι­νο­βου­λί­ου της Αυστραλίας.

Το 2024, η Ελλά­δα και η Αυστρα­λία υπέ­γρα­ψαν νέο Σύμ­φω­νο Μορ­φω­τι­κής Συνερ­γα­σί­ας, που προ­βλέ­πει την προ­ώ­θη­ση ελλη­νι­κών σπου­δών και του­ρι­στι­κής συνερ­γα­σί­ας, με προ­γράμ­μα­τα ανταλ­λα­γών και καλο­και­ρι­νών εκπαι­δευ­τι­κών επι­σκέ­ψε­ων για ομο­γε­νείς μαθητές.

Το μέλλον της ομογένειας: Αντοχή ή αφομοίωση;

Η ελλη­νι­κή ομο­γέ­νεια στην Αυστρα­λία βρί­σκε­ται σε κομ­βι­κό σημείο. Ενώ η κοι­νω­νι­κή και οικο­νο­μι­κή της θέση είναι ισχυ­ρή, η πρό­κλη­ση του χρό­νου και της αφο­μοί­ω­σης απαι­τεί στρατηγική.

Ομο­γε­νεια­κά συμ­βού­λια, πανε­πι­στή­μια και οργα­νώ­σεις ζητούν τη στή­ρι­ξη της ελλη­νι­κής πολι­τεί­ας μέσω:

• ενί­σχυ­σης των ελλη­νι­κών σπουδών,

• επι­δο­τή­σε­ων για δασκά­λους ελλη­νι­κής γλώσσας,

• φορο­λο­γι­κών κινή­τρων για επεν­δύ­σεις από ομογενείς,

• απλού­στευ­σης της δια­δι­κα­σί­ας από­δο­σης ελλη­νι­κής ιθαγένειας.

---

Επίλογος

Η ελλη­νι­κή παροι­κία της Αυστρα­λί­ας δεν είναι απλώς ένα παράρ­τη­μα της Ελλά­δας στην Ωκε­α­νία. Είναι ένα ζωντα­νό κομ­μά­τι του παγκό­σμιου ελλη­νι­σμού, που κατά­φε­ρε να ανθί­σει σε ξένο έδα­φος και σήμε­ρα ανα­ζη­τά τρό­πους να συνε­χί­σει το ταξί­δι της με πίστη στην ταυ­τό­τη­τα και ανοι­χτή ματιά στο μέλλον.

---

Πηγές:

• Australian Bureau of Statistics (ABS) Census 2021

• Greek Orthodox Archdiocese of Australia

• The Greek Community of Melbourne

• ABC News, SBS Greek

• Συνε­ντεύ­ξεις από μέλη της παροικίας

• Υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών Ελλά­δος – Διεύ­θυν­ση Από­δη­μου Ελληνισμού

Βρεί­τε μας και στη σελί­δα μας στο Facebook: Η Αυστρα­λία σήμερα