Πως πήρε το όνομά της
Η Τήνος έλαβε την ονομασία της από το βασιλιά Τήνο, γιο του Κούκονο ή Κύκνο, του πρώτου οικιστή του νησιού και αρχηγό μιας ομάδας Λελέγων από τη Μικρά Ασία, που κατοίκησε εδώ κατά τα προϊστορικά χρόνια. Σχετικά προσωνύμια που αναφέρονται στο κυριότερο χαρακτηριστικό του νησιού, το αποκαλούν «Υδρούσσα», αντί Δρυούσσα εξαιτίας της άφθονης δενδροκάλυψής του, αλλά και «Οφιούσσα» ή «Φιδούσσα» από το πλήθος των «φίδων» ή «εφίδων» ένα είδος κέδρου που ευδοκιμούσε στο νησί (σήμερα το συναντούμε µόνο στην περιοχή του Πανόρμου). Μάλιστα, την ξεχωριστή θέση που κατέχει αυτό το φυτό-θάμνος στη ζωή των Τηνιακών, μπορούµε να τη διαπιστώσουµε από την ευρεία χρήση του σε οικοδομήματα, όπως σπίτια και στάβλους, αφού είναι γερό και ανθεκτικό σε υγρασία και σκώρο. Στην αρχαιότητα η Τήνος αναφέρεται, επίσης, από τον Αριστοφάνη ως «Σκορδοφόρος» για τα εκλεκτά της σκόρδα, από τον Καλλίμαχο ως «Αγαθούσσα» από σύγχυση με τη νήσο Τήλο, από τον Αριστοτέλη ως «Υδρούσσα» και από τον Δημοσθένη και τον Αισχίνη ως «Ερούσσα» ή Ερεικούσσα. Σήμερα, η Τήνος φέρει και το προσωνύμιο «νησί του Αιόλου» για τους δυνατούς βοριάδες της.
Οι μύθοι
Σύμφωνα με ένα μύθο της ελληνικής μυθολογίας, ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας έστειλε στο νησί αυτό ένα σμήνος πελαργών προκειμένου να απαλλάξει τους αρχαίους κατοίκους του από τα πολλά φίδια που το είχαν σχεδόν κατακλύσει. Επρόκειτο για συστηματική εκδίωξη και εξόντωση των αρχικών κατοίκων του, πιθανότατα Τυρρηνών ή Ετρούσκων, και πάντως εκ μέρους των Ιώνων που από την εποχή του Πεισίστρατου κατέκτησαν και την Τήνο. Οι κάτοικοι από τον 4ο αιώνα π.Χ. κ.ε. τιμώντας τον Ποσειδώνα και τη μυθική σύζυγό του Αμφιτρίτη ανήγειραν ναό στην σημερινή τοποθεσία «Κιόνια» τους οποίους τιμούσαν ως προστάτες τους. Η τοποθεσία με το ιερό κατά τους ιστορικούς χρόνους εξελίχθηκε σε μεγάλο θρησκευτικό κέντρο όπου οι προσκυνητές της ιερής Δήλου σταματούσαν πρώτα για κάθαρση.
Ένας άλλος μύθος που συνδέεται με το νησί, είναι αυτός των Βορεάδων, τον οποίο γνωρίζουμε αποσπασματικά από διάφορες πηγές. Σημαντικότερη πηγή για αυτόν τον μύθο παραμένει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα σχόλια που κάνει για την Αργοναυτική εκστρατεία. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο οι δύο Βορεάδες, Ζήτης και Καλάις, κατά την επιστροφή τους από την Αργοναυτική εκστρατεία έγιναν θύματα του μίσους του Ηρακλή για τον πατέρα τους. Ο Ηρακλής τους κυνηγούσε αμέσως μετά την έξοδο του πλοίου της Αργούς από τον Ελλήσποντο στο Αιγαίο, αλλά οι Βορεάδες ήταν πτερωτοί και τους έφθασε αρκετά πιο κάτω στο Αιγαίο, επάνω από την Τήνο, όπου και τους φόνευσε τελικά. Σύμφωνα με τον ίδιο μύθο, οι Βορεάδες ενταφιάστηκαν στο όρος Γύρος, το οποίο ταυτίζεται από πολλούς με τον σημερινό Τσυκνιά. Πάνω στο τάφο κάθε Βορεάδη ο μύθος λέει ότι τοποθετήθηκε ένας ογκόλιθος που εσείετο αέναα, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο ανάλογα με την πνοή του πατέρα τους Βορέα, του θεού των ανέμων. Πρόκειται για καθαρό συμβολισμό των δύο βασικών ανέμων, του Βορρά και του Νότου, που φυσούν ασταμάτητα και πνέουν ισχυρά στο νησί κάθε χρόνο, με τέτοια δύναμη ώστε σηκώνουν ακόμα και τους λίθους.…