Οι Έλληνες στο Ηνωμένο Βασίλειο

Η παρου­σία των πρώ­των Ελλή­νων μετα­να­στών στη Βρε­τα­νία ανά­γε­ται στο 15ο αιώ­να και περισ­σό­τε­ρο στα τέλη του 16ου. Η νεό­τε­ρη έντο­νη παρου­σία Ελλη­νι­σμού έγε­ται στην γνώ­ση της αγγλι­κής γλώσ­σας ως μονα­δι­κή ξένη γλώσ­σα και την “εκπαι­δευ­τι­κή βιο­μη­χα­νία” της Βρετανίας.

Ιστορική αναδρομή

Οικο­νο­μι­κοί και εθνι­κοί λόγοι, όπως η Άλω­ση της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης το 1453, ανά­γκα­σαν μετα­νά­στες να ανα­ζη­τή­σουν νέο τόπο. Στην αρχή εγκα­τα­στά­θη­καν στο Λον­δί­νο και έπει­τα σε πόλεις, που απο­τε­λούν λιμά­νια, όπως το Κάρ­ντιφ, το Μπρί­στολ και το Λίβερ­πουλ. Εκεί εργά­στη­καν ως ναυ­τι­κοί και έμπο­ροι. Αρκε­τοί ακό­μα εγκα­τα­στά­θη­καν στο Μάν­τσε­στερ, όπου εργά­στη­καν σε βιο­μη­χα­νί­ες. Στη νέα τους πατρί­δα, οι Έλλη­νες από Ελλά­δα και Κύπρο συσπει­ρώ­θη­καν με βάση την Κοι­νό­τη­τα και την Ορθο­δο­ξία. Έτσι, σήμε­ρα έχει οργα­νω­θεί ελλη­νι­κή παροι­κία στη Βρε­τα­νία, με σκο­πό τη σύσφι­ξη των δεσμών της ελλη­νι­κής γλώσ­σας και του ελλη­νι­κού πολι­τι­σμού. Οι Έλλη­νες αυτοί δια­τη­ρούν τα ήθη και έθι­μα και γενι­κό­τε­ρα τον τρό­πο ζωής που μετέ­φε­ραν από την πατρί­δα τους.

Πληθυσμιακά στοιχεία

Με βάση τα υπάρ­χο­ντα στοι­χεία, στο Μάν­τσε­στερ ζού­σαν 220 άτο­μα με ελλη­νι­κή κατα­γω­γή το 1858. Συνο­λι­κά στη Βρε­τα­νία, το 1940 υπήρ­χαν 400 Έλλη­νες γεν­νη­μέ­νοι στην Ελλά­δα, καθώς επί­σης και 600 από­γο­νοι ελλή­νων μετα­να­στών, οι οποί­οι είχαν «αγγλο­ποι­η­θεί». Μεγά­λη αύξη­ση του ελλη­νι­κού πλη­θυ­σμού παρα­τη­ρή­θη­κε στις δεκα­ε­τί­ες 1940–1970, όταν υπερ­δι­πλα­σιά­στη­κε από 1.800 άτο­μα το 1955, σε 8.000 άτο­μα το 1973. Στο γεγο­νός αυτό συνέ­βα­λε η εγκα­τά­στα­ση περί­που 200 εφο­πλι­στι­κών γρα­φεί­ων στο Σίτι και μεγά­λου αριθ­μού υψη­λό­βαθ­μων υπαλ­λή­λων σε οργα­νι­σμούς, εται­ρεί­ες και γρα­φεία που σχε­τί­ζο­νταν άμε­σα με τη ναυ­τι­λία. Στην επί­ση­μη απο­γρα­φή του 1990 αριθ­μού­νται 12.000 Έλλη­νες και ανά­λο­γος αριθ­μός υπο­λο­γί­ζε­ται ότι είναι μόνι­μα εγκα­τε­στη­μέ­νος σήμε­ρα στη Βρε­τα­νία. Επι­πλέ­ον, η Αγγλία συγκα­τα­λέ­γε­ται μετα­ξύ των πρώ­των χωρών προ­τί­μη­σης ελλή­νων σπου­δα­στών: κατά το ακα­δη­μαϊ­κό έτος 2003-04 φοι­τού­σαν 8.865 Έλλη­νες σε προ­πτυ­χια­κό και 14.110 σε μετα­πτυ­χια­κό επί­πε­δο, ενώ άγνω­στος αριθ­μός Ελλή­νων φοι­τά σε βρε­τα­νι­κά κολέ­για.

Σημα­ντι­κή θέση για τον από­δη­μο ελλη­νι­σμό του Ηνω­μέ­νου Βασι­λεί­ου κατέ­χει επί­σης η ελλη­νο­κυ­πρια­κή κοι­νό­τη­τα. Η μετα­νά­στευ­ση των Ελλη­νο­κυ­πρί­ων στη Βρε­τα­νία άρχι­σε πριν τη δεκα­ε­τία του ‘ 30 και έλα­βε μεγά­λες δια­στά­σεις τις δεκα­ε­τί­ες του 1950 και 1960. Προ­τού απο­κτή­σουν δική τους κατοι­κία, οι Ελλη­νο­κύ­πριοι μετα­νά­στες διέ­με­ναν στο Ουέστ Εντ, όπου εργά­ζο­νταν. Στα­δια­κά, μετα­φέρ­θη­καν στο βόρειο και στο βορειο­δυ­τι­κό Λον­δί­νο, όπου ίδρυ­σαν ελλη­νι­κές κοι­νό­τη­τες και παροι­κια­κά σχο­λεία. Στην απο­γρα­φή του 1990 κατα­με­τρή­θη­καν 200.000 Ελλη­νο­κύ­πριοι. Από τις πρώ­τες κιό­λας δεκα­ε­τί­ες, οι Ελλη­νο­κύ­πριοι ασχο­λού­νταν με επαγ­γέλ­μα­τα σχε­τι­ζό­με­να με εστια­τό­ρια, τρό­φι­μα και ενδύ­μα­τα. Στη συνέ­χεια όμως απέ­κτη­σαν αξιό­λο­γη οικο­νο­μι­κή οντό­τη­τα. Εκτι­μά­ται ότι η ελλη­νο­κυ­πρια­κή κοι­νό­τη­τα αριθ­μεί σήμε­ρα περί­που 230.000 άτο­μα, εγκα­τε­στη­μέ­να κυρί­ως στην περιο­χή του μεί­ζο­νος Λον­δί­νου.

Οργάνωση παροικίας

Από τις αρχές του 20ού αιώ­να άρχι­σε να ανα­πτύσ­σε­ται περισ­σό­τε­ρο και να οργα­νώ­νε­ται η ελλη­νι­κή παροι­κία στο Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο. Το 1903 ιδρύ­θη­κε ελλη­νι­κό προ­ξε­νείο στο Κάρ­ντιφ λόγω της έντο­νης παρου­σί­ας Ελλή­νων στην περιο­χή. Στα μέσα του εικο­στού αιώ­να ιδρύ­θη­κε από τους Κυπρί­ους και η Ελλη­νο­κυ­πρια­κή Αδελ­φό­τη­τα της Ουα­λί­ας, με έδρα το Κάρ­ντιφ. Η τελευ­ταία επέ­δει­ξε ενδια­φέ­ρον για τη διδα­σκα­λία της ελλη­νι­κής γλώσ­σας. Εκτός από τη μέρι­μνα για την ικα­νο­ποί­η­ση των εκπαι­δευ­τι­κών ανα­γκών του ελλη­νι­σμού, που δια­φαί­νε­ται από την ίδρυ­ση σχο­λεί­ων, η παροι­κία φρό­ντι­σε για την ικα­νο­ποί­η­ση των πολι­τι­στι­κών , εθνι­κών και πολι­τι­κών ανα­γκών, όπως φαί­νε­ται από την ίδρυ­ση (1967) της Εται­ρεί­ας Ελλή­νων Επι­στη­μό­νων Μεγά­λης Βρε­τα­νί­ας. Την ίδια περί­ο­δο ιδρύ­θη­καν επί­σης η Λέσχη Νέων και η Στέ­γη Νεότητος.

Οι Έλλη­νες και Ελλη­νο­κύ­πριοι ομο­γε­νείς συσπει­ρώ­θη­καν από την πρώ­τη στιγ­μή, γύρω από την Ορθό­δο­ξη Εκκλη­σία. Η συσπεί­ρω­ση αυτή οδή­γη­σε στην οικο­δό­μη­ση ναών. Στο Λον­δί­νο το 1882 ανε­γέρ­θη­κε η εκκλη­σία της Αγί­ας Σοφί­ας, ενώ ήδη από το 1861 η ελλη­νι­κή κοι­νό­τη­τα στο Μάν­τσε­στερ εκκλη­σια­ζό­ταν σε δικό της ναό. Μέχρι το 1922 οι ελλη­νορ­θό­δο­ξες εκκλη­σί­ες στην Αγγλία υπά­γο­νταν στην Εκκλη­σία της Ελλά­δος. Με από­φα­ση του Οικου­με­νι­κού Πατριαρ­χεί­ου ιδρύ­θη­κε αργό­τε­ρα η Μητρό­πο­λη Θυα­τεί­ρων, και μετέ­πει­τα Αρχιε­πι­σκο­πή Θυα­τεί­ρων και Μεγά­λης Βρε­τα­νί­ας^]. Το 1947 προ­έ­κυ­ψε ζήτη­μα άσκη­σης θρη­σκευ­τι­κών καθη­κό­ντων για τους Ελλη­νο­κύ­πριους και έτσι ιδρύ­θη­καν πολ­λοί ναοί. Σήμε­ρα υπάρ­χουν πάνω από 100 ελλη­νορ­θό­δο­ξες κοι­νό­τη­τες στη βρε­τα­νι­κή πρωτεύουσα.

Εκπαιδευτική και πολιτιστική δράση

Το 1869 ιδρύ­θη­κε ελλη­νι­κό σχο­λείο στο Μάν­τσε­στερ, με σκο­πό τη διδα­σκα­λία της ελλη­νι­κής γλώσ­σας παράλ­λη­λα με τα αγγλι­κά, τα οποία ήταν υπο­χρε­ω­τι­κή γλώσ­σα. Το σχο­λείο αυτό έκλει­σε έπει­τα από μία οκτα­ε­τία. Την περί­ο­δο 1870–84 λει­τούρ­γη­σε επί­σης ελλη­νι­κό σχο­λείο στο Λον­δί­νο. Το πρώ­το σχο­λείο Ελλη­νο­κυ­πρί­ων ιδρύ­θη­κε το 1928, έναν χρό­νο μετά την ίδρυ­ση της Κυπρια­κής Αδελ­φό­τη­τας. Για την εξι­σορ­ρό­πη­ση των δια­φο­ρών που δημιουρ­γή­θη­καν ανα­φο­ρι­κά με τις τακτι­κές που ακο­λου­θή­θη­καν για τη δια­τή­ρη­ση της εθνι­κής ταυ­τό­τη­τας (αντα­γω­νι­σμοί, συγκρού­σεις), δημιουρ­γή­θη­κε ο Ενιαί­ος Φορέ­ας Ελλη­νι­κής Παροι­κια­κής Εκπαί­δευ­σης (ΕΦΕΠΕ).

Στην ελλη­νι­κή παροι­κία απου­σιά­ζουν τα θέα­τρα και οι κινη­μα­το­γρά­φοι, με εξαί­ρε­ση το Θέα­τρο Τέχνης, το οποίο δρα­στη­ριο­ποιεί­ται με παρα­στά­σεις στα ελλη­νι­κά και παι­δι­κά θεα­τρι­κά έργα. Το τελευ­ταίο δεν καλύ­πτει τις καλ­λι­τε­χνι­κές ανά­γκες της ομο­γέ­νειας. Τα ελλη­νό­γλωσ­σα μέσα μαζι­κής ενη­μέ­ρω­σης εμφα­νί­στη­καν στην ελλη­νι­κή παροι­κία τον εικο­στό αιώ­να. Η εβδο­μα­διαία εφη­με­ρί­δα «Το Βήμα» εκδό­θη­κε για πρώ­τη φορά το 1939. Την ίδια χρο­νιά εκδό­θη­καν και η «Ελλη­νι­κή», η «Παροι­κια­κή» και η «Δημο­κρα­τία». Σήμε­ρα στο Λον­δί­νο εκδί­δο­νται αρκε­τά έντυ­πα, μετα­ξύ των οποί­ων οι εφη­με­ρί­δες Η Παροι­κια­κή, Ο Ταχυ­δρό­μος, Ορθό­δο­ξος Κήρυξ και Τα Νέα. Αρκε­τά σχο­λι­κά και φοι­τη­τι­κά περιο­δι­κά εκδί­δο­νται τρεις φορές το χρό­νο. Επί­σης, εκδί­δο­νται και δελ­τία με εκκλη­σια­στι­κό περιε­χό­με­νο. Το μονα­δι­κό ελλη­νι­κό κανά­λι στο Λον­δι­νο είναι το Hellenic TV, το οποίο εκπέ­μπει προ­γράμ­μα­τα στην ελλη­νι­κή γλώσσα.

Βρεί­τε μας και στη σελί­δα μας στο Facebook:

Το Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο σήμερα